Pasar al contenido principal
Volver a ToponHisp
  • Consulta del diccionario
  • Resultados del proyecto
  • Bibliografía
  • Fuentes
  • Acceso investigadores
esglcaeupt-ptast

Castrojeriz

Castrojeriz

Tipología o caracterización geográfica

Localidad
Municipio
Idioma del topónimo
Castellano

Étimo

CASTRU
Latino
Hábitat humano » Población
SIGERICUS
Germánico
Deantroponímico » Nombre personal

Resumen general

Parece que puede afirmarse (ya MenéndezPidal_Origenes, 79) que se trata de un compuesto de la voz común castellana castro, presente a menudo en la toponimia con un significado próximo a "castillo", "lugar fortificado", a veces simplemente "población", y un segundo de nombre de propietario o fundador, en este caso el conocido nombre gótico Sigerico. Ciertamente la documentación antigua nuestra disposición no muestra nunca el antropónimo tal cual, sino con ausencia constante de la primera sílaba. También son frecuentes grafías con un vocalismo /o/ en la sílaba penúltima un tanto sorprendentes. A pesar de todo ello, parece que no hay otra posibilidad mejor que la apuntada. 

Aspectos geográficos, históricos, administrativos

Importante y antigua villa burgalesa, junto al río Odra, poco antes de su unión con el Pisuerga, a unos 40 km. de la capital provincial. Fuero del año 974 otorgado por conde de Castilla García Fernández Este Fuero de Castrojeriz es considerado el primero otorgado en toda Castilla. El pueblo de Castrojeriz se halla situado al pie del cerro de un importante castillo y es un ejemplo notabilísimo de urbanismo jacobeo, ya que todas las casas se van extendiendo a lo largo de más de un kilómetro y medio que recorre el Camino por la población.

Documentación histórica

Antigua e medieval

  • "...sic facimus scripturam libertatis sive ingenuitatis ad vos meos fidelissimos barones de Castro Xeriz....", FueroCastrojeriz, 974 (no es el texto original de dicho año).
  • "...omne debitum de Abia et de Ferraria et de Castroserici...", DocCatedralPalencia, 1035.
  • "...Facta fuit huius donationis carta et corroborata in Castroseriz....", DCBurgos, 1075.
  • "...et hereditatem de Quintanella que est in Castrosoriz...", DocMonHuelgas, 1187.
  • "...Hereditatem de Quintanella, que est in Castrosoriz..."; DocMonHuelgas, 1188.
  • "..necnon et decimas botece de Castrosoriz...", DocMonHuelgas, 1192.
  • "...Quitanella que est in Castrosoriz...", DocMonHuelgas, 1246.
  • "Garcia Perez, fiiio de don Pero de Castroxeriz", DocMonHuelgas, 1281.
  • "Et yo, Gonzalo Gutierrez, abbat de Castroxoriz....", DocMonHuelgas, 1284.
  • "...en las merindades de Burgos e de su alfoz e de Castroxeriz....", DocMonOña, 1289.
  • "...con su alfoz e Castroxeriz..:", DocMonHuelgas,1293.
  • "...e don Iohan Perez de Castroxeriz...", DocMonHuelgas, 1295.
  • "...sacrista ecclesie de Castroxoriz..:", DocMonHuelgas, 1317.
  • "Las aljamas de los judios de las merindades de Monzon y Castroxeriz...", AGS, PARES, 1476.

Moderna

  • "Castroxeriz", Cpecheros, 1528.
  • "En la sala del ayuntamiento de esta villa de Castrojeriz....que este pueblo se llama la villa de Castrojeriz...", CME, PARES, 1751.

Cognados y topónimos relacionados

Los topónimos cognados con un primer elemento castro  (y su diminutivo castrillo) son muy frecuentes en toda la España de habla castellana y gallega, menos en Cataluña. Puede citarse, así, entre otros Castro Urdiales (Cantabria), Castrillo Tejeriego (Valladolid), Castrillo de Onielo (Palencia),  o los incontables lugares llamados sencillamente Castro. Para el antropónimo los cognados son mucho más escasos, pudiendo aducirse, aún con dudas, casos como Villageriz (Zamora), Otero de Sariegos (Zamora), Villageriego (Villaquirán de los Infantes, Burgos), etc. Para los topónimos zamoranos puede verse una amplia documentación de formas que aseguran este origen  y un amplio repertorio del antropónimo en RiescoTopZamora, 681-682.

E. Nieto Ballester:  "Castrojeriz", 

Toponimia de las zonas central, sur e insular atlántica PID2020-114216RB-C66,proyecto de investigación financiado por el Ministerio de Ciencia, Innovación y Universidades, integrado en el Toponomasticon Hispaniae. 

[consultado en 09-05-2025].
Fecha: 18/12/2024
3760
no-portugues

Coordenadas: -4.137901 42.290025

Las coordenadas en el estado español proceden del IGE

×Cerrar

Visualización de capas

One fine body…

Close Save changes
Provincia
Burgos
Población (INE)
763 (2023)

Gentilicio y apodos colectivos

Gentilicio(s)

castreño,a

Seudogentilicio(s)
Sin datos

Antropónimos originados por el topónimo

Apellido
No ha generado apellido
Nombre
No ha generado nombre personal

Bibliografía específica

No hay bibliografía

Firmas

Redacción: E. Nieto Ballester

Castrojeriz, restos del castillo que probablemente dio lugar al nombre de la población. Foto del autor, septiembre de 2024

Castrojeriz, restos del castillo que probablemente dio lugar al nombre de la población. Foto del autor, septiembre de 2024

Colegiata de Santa María del Manzano, Castrojeriz. Foto del autor, septiembre de 2024.

Colegiata de Santa María del Manzano, Castrojeriz. Foto del autor, septiembre de 2024.

Ministerio de ciencia
Xunta de Galicia
Instituto da Lingua Galega
UPNA
UAM
Universidad de Zaragoza

El proyecto I+D+I Toponomasticon Hispaniae está financiado por el MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. La presente aplicación contó con una ayuda para la consolidación y estruturación de unidades de investigación competitivas de la Xunta de Galicia (ED431C 2021/20).

Menú del pie

  • Políticas de privacidad
  • Políticas de cookies
  • Contacto
-
-
-
-