Boiro
Tipoloxía ou caracterización xeográfica
Étimo
Resumo xeral
De orixe incerta: propúxose unha forma prerromana, quizais hidronímica paleoeuropea, un antecedente latino e mais un xermanismo: *būra- 'casa'.
Aspectos históricos e administrativos
O termo municipal de Boiro xorde no ano 1836 e reuniu as parroquias que no Antigo Réxime pertenceran ás xurisdicións de Boiro, de Noia e Goiáns e de Rianxo, da provincia de Santiago. O concello recibiu o nome da vila e a parroquia onde se estableceu a casa consistorial (NavazaConcellosCor).
Documentación histórica
Antiga e medieval
- “Etiam in predicto loco villa de Boyro et villare Fontanela; et ex alia pars villa Villare et Taramancos” 932 CDCoruña, pp. 107-111
- “ecclesia Sancte Eulalie de Uorio” 1105 CDSMPinario, p. 178.
- “hereditate mea propria quam habemus in Pistomarchis loco certo in villa Carinio concurrente ad ecclesiam Sancte Eolalie de Vorio” 1156 TToxosoutos, pp. 642-643; a mesma forma 1188 TToxosOutos, pp. 644
- “uilla de Carinio, que est in concurrencia sancte Eolalie de Uoyro” 1216 CDSMPinario, pp. 107-111
- “prope ripam maris de Berrania, preterfluente fluuio Gamo sub monte Salgeyroo, et recurrit ad ecclesiam Sancte Eolalie de Ouorio” 1223 TToxosOutos, pp. 645-646
- "Sancte Eolalie de Ouoyro" 1227 TToxosoutos 649, 1244 TToxosoutos 419
- "villa de Calrreio et de Boyro, que sunt in
- “Item mando a Santa Vaya do Voyro” 1334 TToxosOutos, pp. 703
- “Santa Vaya do Boyro” 1457 LNRianxo, p. 92 [nesta fonte repítese seis veces desta forma]
Moderna
- Boiro 1752 CME
- Boiro 1806-1870 DicMadoz
Cognados na mesma área lingüística
En territorio de fala galega existes outros cognados coa mesma evolución:
- Boiro (O Porto do Son e Val do Dubra, Co), Boiro (Ibias, Asturias)
En Portugal:
- Terras de Bouro e Vale de Bouro (Braga), Boiro (Guimarães), Serra de Bouro (Leiria)
Outras formas poderían remontar ao mesmo étimo: Buiro (Val do Dubra), Bourio (Castropol, na Asturias de fala galega)
en Toponimia de Galicia e Portugal (PID2020-114216RB-C61), proyecto integrado en Toponomasticon Hispaniae, financiado por el MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. http://toponhisp.org
