Vés al contingut
Volver a ToponHisp
  • Consulta del diccionario
  • Resultados del proyecto
  • Bibliografía
  • Fuentes
  • Acceso investigadores
esglcaeupt-ptast

Coura

Coura

Tipoloxia o caracterització xeogràfica

Río
Idioma del topònim
Portugués

Étimo

*CORIA, *CORIU
Prerromano
Oronímia » Cavidad

Ámbito semántico

Hidronímia » Corriente

Resum general

Potamónimo de origem obscura, mas é provável que se deva a um estrato pré-latino.

Aspectes geogràfics, històrics, administratius

Afluente do rio Minho (cf. CMP 1:25 000 folha 15 – Paredes de Coura, 14 – Caminha). Baptista_ChrorgModernaPt chama-lhe ribeira, com indicação de que “[n]asce na serra da Boulhosa, no sítio de Ral, limites da F. de Ensalde (concelho de Coura) e correndo em direcção O. S. O. até á F. de Covas, volta depois a O. e vem desaguar no Minho em Caminha, onde tem uma bella ponte de madeira. O seu curso é de 7 léguas".

Información específica de étimo para este topónimo

De acordo com o DOELP, Coura poderia estar relacionado com o topónimo Courela e o substantivo feminino courela, que, por sua vez, resulta de evolução romance de quadrella, diminutivo feminino de quadrus, a, um 'quadrado'. No entanto, na mesma fonte admite-se a dificuldade de ver em Coura quer um derivado regressivo de courela, quer o resultado direto de uma forma latina quadra, conforme proposta de Antenor_1952.

A alternativa é atribuir-lhe origem pré-romana, o que parece plausível, por duas razões: primeiro, não sendo impossível, afigura-se estranho que um nome de rio se forme diretamente do apelativo para um tipo de emparcelamento da terra; segundo, as formas Coura e Coira encontram-se espalhadas não só por Portugal (país em que prevalecem as formas com ou, dada a alternância dialetológica ou/oi) mas também pela Galiza, onde estudiosos de etimologia onomástica lhe atribuem origem pré-latina. Moralejo_HidronPrerroman (p. 76) menciona o potamónimo Coira (afluente do rio Masma, no norte da província de Lugo), relacionando-o com Coria (Cáceres), atestado já em PtolomGeo, (2.5.6) como Καύριον. Búa_ToponimiaPrelatina (p. 198-200) identifica o étimo *Caurio-/Cauria- num importante número de topónimos galegos com as formas Coiro e Coira, a que se somam derivados. Em TopnGaliciacabezaQ (p. 173), registam-se Courel, Coiro, Coirón, Coiros, Coira, Coirada, Coiral, Coirás, todos interpretados como topónimos que apresentam um elemento *cor- ‘pedra, altura pedrosa’, “parecida á base indoeuropea mediterránea *kar, ‘pedra’, que lança alguma luz sobre topónimos como Caranza (Galiza) ou Carneiro (Vila Real). IEW (s.v. kar-) assinala a existência de uma forma ibero-mediterrânea *carra, ‘pedra’, ‘monte de pedras’, que se pode confundir com as raízes indo-europeias *kar-, (reduplicado karkar-) ‘duro’ e (s)ker, ‘cortar’. As palavras registadas sobre as quais recai esta dúvida são pertencentes ao ramo céltico (gaulês, irlandês, galês e bretão), embora também palavras do germânico sejam mencionadas.

É verosímil, portanto, que Coura aluda a um leito pedregoso, mas mais difícil se torna saber se o seu radical remete para um item lexical de uma língua indo-europeia pré-latina, já que tal radical pode ter existido tanto numa língua pré-indo-europeia como noutra não-indo-europeia. O mais que se pode sugerir é que o radical *kar- tem derivados tanto na faixa ocidental da Península Ibérica como nos territórios onde se falam ou falaram línguas célticas e germânicas.

Sobre a variante kor- não há dados da indo-europeística, pelo que a procura de paralelos com itens de línguas de outras famílias é tarefa quase inviável, pela impossibilidade de se identificar o contexto linguístico em que o radical de Coura era utilizado. Ainda a respeito do(s) Coura(s) português(es), cabe referir Moreira_1967 (p. 66), que o filia numa série hidronímica “[…] euro-asiática de kur/kor, cfr. caucásico kur- ‘rio’ […]: Kura, Kurandas, Kũpos, Kóριος, etc. além de “ribulo de Coruos”, “flumine de Coyra” (DMP I, 289, 383), “fluvium Chorae” 1103 (TF, p. 18), rio Coura Minho além doutro que é afluente do rio Douro em Trás-os-Montes […]”. Cabe observar, contudo, que a pequena dimensão dos elementos a comparar aumenta a probabilidade de os paralelos sugeridos por Moreira se revelarem inconclusivos, por serem fruto de homonímia.

Em suma, o hidrotopónimo Coura tem certamente origem pré-latina, mas não é claro que o seu radical seja indo-europeu.

Documentació històrica

Antiga i medieval

  • "et ficat se in Coira" 1071 PMH Diplomta p. 306
  • "in Coira" 1125 DMP I p. 89
  • "in terra de Coyra" 1128 DMP I p. 115
  • "in ripa Minei interfluente flumine de Coyra" 1169 DMP I p. 383
  • "in Coira, per esse rio de Coira" 1258 PMH Inquis. p. 354

Moderna

  • "C. de Coyra e Frayam" 1527 Numeramento1527 p. 257
  • "entra tambem no mar o rio Coura" 1732 ArcebispadoBraga-1732 p. 109
  • "Coura – rio, Minho, nasce na serra do Corno do Bico" 1874 DicCoroPLeal vol. 2 p. 412
  • "Coura top. m." 1940 VOLP_1940 p 744

 

Paisatge toponímic proper

O potamónimo faz parte do topónimo Paredes de Coura, nome de vila e de município no distrito de Viana do Castelo.

Cognats i topònims relacionats

Em Portugal, Coura (Caminha, Viana do Castelo), Coura (entre Covas e Agualonga, no distrito de Viana do Castelo), Coura (Goães, Braga), Coura (Nine, Braga), Coura (Vila Caiz, Amarante), Coura (Guimarei, Santo Tirso, Porto), Coura (Armamar, Viseu), Coura (Pindelo dos Milagres, São Pedro do Sul, Viseu) – cf. CMP. A Coira (Allariz, Ourense), Coira (Ames, Corunha), Coira (Monfero, Corunha), Coira (Porto do Son Corunha), Coira (Santiago de Compostela, Corunha), Coira (Teo, Corunha), Coiras (Piñor, Ourense) – cf. Búa_ToponimiaPrelatina (p. 198-200), TopnGaliciacabezaQ (p. 173) e o Nomenclátor de Galicia.

Carlos Rocha:  "Coura", 

en Toponimia de Galicia e Portugal (PID2020-114216RB-C61), proyecto integrado en Toponomasticon Hispaniae, financiado por el MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. http://toponhisp.org 

[consultado en 14-05-2025].
Data: 24/01/2024
2706
portugues

Coordenades:-8.762812 41.883314

Les coordenades a l'estat espanyol procedeixen de l'IGE

×Cerrar

Visualización de capas

One fine body…

Close Save changes
Transcripció fonètica
[kˈoɾɐ] (pronúncia padrão); [kˈowɾɐ] ou [kˈɐwrɐ] (pronúncias locais)
Província
Viana do Castelo
Població
Sin datos

Gentilici i renoms col·lectius

Gentilici(s)

courense

Pseudogentilici(s)
Sin datos

Antropónims originats pel topònim

Cognom
No ha generado apellido
Nom
No ha generat nom personal

Bibliografía específica

No hi ha bibliografia

Signatures

Redacció: Carlos Rocha

Rio Coura (crédito: Notícias de Coura, 29/05/2019)

Rio Coura (crédito: Notícias de Coura, 29/05/2019)

Ministerio de ciencia
Xunta de Galicia
Instituto da Lingua Galega
UPNA
UAM
Universidad de Zaragoza

El proyecto I+D+I Toponomasticon Hispaniae está financiado por el MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. La presente aplicación contó con una ayuda para la consolidación y estruturación de unidades de investigación competitivas de la Xunta de Galicia (ED431C 2021/20).

Menú del pie

  • Políticas de privacidad
  • Políticas de cookies
  • Contacto
-
-
-
-