Ir o contido principal
Volver a ToponHisp
  • Consulta del diccionario
  • Resultados del proyecto
  • Bibliografía
  • Fuentes
  • Acceso investigadores
esglcaeupt-ptast

Tortonda

Tortonda

Tipoloxía ou caracterización xeográfica

Localidad
Idioma do topónimo
Castellano

Étimo

TŬRRE
Latino
Hábitat humano » Edificacións
RŎTŬNDA, RŎTŬNDU, *RETŬNDA, *RETŬNDU
Latino
Valoración » Calidade

Resumo xeral

El topónimo es un caso único, no hay otro igual, pero con gran probabilidad ha de ser entendido como procedente de lat. TŬRRE RŎTŬNDA, esto es "torre redonda", probablemente después cambiada TŬRRE RETŬNDA y copn haplología a  *TŬRRETŬNDA. Esto no sería sorprendente, pues hay casos muy semejantes del tipo Torrubia, también con haplología. Lo llamativo de este caso es la falta de sonorización de la /t/ interior, lo que exige que la síncopa de la /e/ de torre haya tenido lugar antes de la sonorización, esto es que en época de latín tardío ya el topónimo tuviera la forma tortonda. Todo esto no es imposible, pero sí único. Cabría, como solución alternativa, achacar la falta de sonorización al superestrato árabe, lo que se hace en ocasiones en casos similares. 

Aspectos xeográficos, históricos, administrativos

Localidad del municipio de Alcolea del Pinar, en la comarca de Sigüenza. Se asienta en un llano. Formó parte del Común de Villa y Tierra de Medinaceli, a unos 70 km. al noreste de la capital provincial. 

Documentación histórica

Antiga e medieval

  • "Xodara, Tortonda...", Posesiones que se asignaron a la mesa capitular, DióceSigüenza II, 369, 1301.
  • "..como yo Alfonso Sanchez vezino de Tortonda...", Alfonso Sánchez de Tortonda vende unas casas,  DióceSigüenza II, 611, 1395.

Moderna

"Fran(cis)co de Heredia vzo. del lugar de Tortonda...", Ejecutoria del pleito litigado por Francisco de Heredia, vecino de Tortonda (Guadalajara), ARCHV, PARES, 1579

"Tortonda", Vecindarios, 1646.

"En el lugar de Tortonda....", CME, PARES, 1753.

"Tortonda",  Sellos de la Alcaldía Constitucional y del Juzgado Municipal de Tortonda (Guadalajara), AHN, PARES, 1876.

 

 

Cognados e topónimos relacionados

A pesar de que la imagen de una "torre redonda" es frecuente y natural, no son muchos los topónimos que la presentan, y menos en territorio de lengua castellana. Podemos citar algún caso solo, también aislado, como Torre Redonda (Cáceres, ciudad). Hay más casos, sin embargo, en el territorio valenciano, catalán y balear por razones que se nos escapan: sa Torre Rodona (Sant Jordi, Mallorca), Torre Redonda (partida Polop Alt, Alcoi, Alicante), Torre Redona (Sant Mateu, Castellón), etc.

E. Nieto Ballester:  "Tortonda", 

Toponimia de las zonas central, sur e insular atlántica PID2020-114216RB-C66,proyecto de investigación financiado por el Ministerio de Ciencia, Innovación y Universidades, integrado en el Toponomasticon Hispaniae. 

[consultado en 14-05-2025].
Data: 28/12/2024
4704
no-portugues

Coordenades:-2.527428187 40.9708957

As coordenadas no estado español proceden do IGE

×Cerrar

Visualización de capas

One fine body…

Close Save changes
Transcrición fonética
tor'tonda
Provincia
Guadalajara
Poboación (INE)
21 (2023)

Xentilicio e alcumes colectivos

Xentilicio(s)
Sen datos
Pseudoxentilicio(s)

pinguruta,o

soplón, -ona

cenizo,-a

Ranz_1996, 251.

Antropónimos orixinados polo topónimo

Apelido
Tortonda
304 ocurrencias
Fonte: INE, consulta de 05/02/2024

Llama la propia existencia del apellido, siendo Tortonda un topónimo único, sin ningún otro caso conocido. La aparición en provincias cercanas a Guadalajara como Valencia o Madrid podría explicarse bien, pero sorprende su aparición en las dos provincias extremeñas. Cabe que haya habido alguna otra localidad igual en Extremadura. En todo caso, no pueden extraerse conclusiones mínimamente seguras con tan escaso número de ejemplos.

Tortonda
Nome
Non xerou nome persoal

Bibliografía específica

Non hai bibliografía

Sinaturas

Redacción: E. Nieto Ballester

"Fran(cis)co de Heredia vzo. del lugar de Tortonda...", Ejecutoria del pleito litigado por Francisco de Heredia, vecino de Tortonda (Guadalajara), ARCHV, PARES, 1579

"Fran(cis)co de Heredia vzo. del lugar de Tortonda...", Ejecutoria del pleito litigado por Francisco de Heredia, vecino de Tortonda (Guadalajara), ARCHV, PARES, 1579

Sellos de la Alcaldía Constitucional y del Juzgado Municipal de Tortonda (Guadalajara), AHN, PARES, 1876.

Sellos de la Alcaldía Constitucional y del Juzgado Municipal de Tortonda (Guadalajara), AHN, PARES, 1876.

Ministerio de ciencia
Xunta de Galicia
Instituto da Lingua Galega
UPNA
UAM
Universidad de Zaragoza

O proxecto I+D+I Toponomasticon Hispaniae está financiado polo MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. A presente aplicación contou cunha axuda para a consolidación e estruturación de unidades de investigación competitivas da Xunta de Galicia (ED431C 2021/20).

Menú del pie

  • Políticas de privacidade
  • Políticas de cookies
  • Contacto
-
-
-
-