Corgo, O
Tipologia ou caracterização geográfica
Étimo
Resumo geral
A voz corgo 'represa natural ou artificial nunha corrente de auga, que pode ser destinada a distintos usos', 'depresión do terreo que se enche de auga cando chove', 'camiño estreito e fondo que discorre entre elevacións do terreo', procede da voz cŏrrŭgus, presente no latín hispánico.
Aspetos geográficos, históricos, administrativos
O territorio actual concello do Corgo estaban comprendido na Idade Media dentro do Condado de Chamoso (que incluía, amais deste concello, o de Castroverde, a maior parte de Láncar e Neira de Xusá, parte de Lugo e un pouco de Becerrea). O nome do antigo condado sobrevive na denominación de tres das súas parroquias. Véxase "El antiguo condado de Chamoso" en Ares_TopGal.
O concello constituíuse como tal en 1835 co nome de Corgo. Restituíuse a forma tradicional, con artigo (O Corgo) en 1985 (VariacionesMunicipios) e así quedou no NG de 2003. Inclúe 36 parroquias: Abragán, Adai, O Alto, Anseán, Arxemil, Bergazo, Cabreiros, Campelo, Camposo, Castrillón, Cela, Cerceda, Chamoso, O Corgo, Escoureda, Farnadeiros, Folgosa, Fonteita, Franqueán, Gomeán, Lapío, Laxosa, Maceda, Marei, Paradela, Pedrafita, Piñeiro, Queizán, Quinte, Sabarei, San Bargolomeu de Chamoso, San Cosme de Manán, Santo André de Chamoso, Santo Estevo de Farnadeiros, Santo Estevo de Folgosa, Segovia e Vilachá.
Informação específica de étimo para este topónimo
A voz está documentada en textos da Gallaecia desde o séc. VI, con valor toponímico e léxico:
- "ad portum de Mirieus per illam aquam de Estolam usque in Durium et usque in faucem de Corrago" 569 Costa_BragaLiberFidei
- "una terra ad illa Nave de Coreggo ad illas Barcenas" 867 DipAstur
- "sex quartas seminatura iuxta illo corrago ubi aqua discurrit per ad ribulo" 956 CDVisLugo
- "ipsa terra quomodo leuat se de larea Paterni et inde per corrogo qui discurrit de Linarelios" 948 TCelanova
- " rivulum Corrago territorium Bracarense" 1088 Costa_BragaLiberFidei
- "iacet subtus monte Ervilia, discurrente rivulo de Molinos fluente in Mineo vocabulo ecclesie sancti Salvatoris, et determinat per corrego de Avezan" 1101 TCelanova
- "enno dicto noso couto de Bilar de Donas, con suas entradas et seydas como ban ata o termino de Santiago de Lygonde et ata a termino de Fernan Calçado et ata sobre lo Corgo na cabeça do monte" 1459 CDVilarDonas
Documentação histórica
Moderna
- "feligresía de San Juan do Corgo" 1753 CME-OCorgo
- "CORGO: ayunt. en la prov., dióc. y part. jud. de Lugo (2 leg.), aud. terr. y c.g. de la Coruña (16 1/2). ... Pobl.: 88 vec, 198 alm." 1847 DicMadoz
Cognatos e nomes de lugares relacionados
Amais do nome deste concello, parroquia e lugar, existen outro lugar Corgo (Oleiros, Co), oito O Corgo (Co3, Lu3, Ou1), dous Os Corgos (O Sabuiñao, O Vicedo, Lu) e o composto O Porto do Corgo (A Capela, Co). No nomenclátor portugués rexístranse 15 localidades Corgo, todas elas no norte. (Viana do Castelo, Braga, O Porto e Aveiro).
En español se registra Santa Cruz de los Cuérragos (Zamora).
en Toponimia de Galicia e Portugal (PID2020-114216RB-C61), proyecto integrado en Toponomasticon Hispaniae, financiado por el MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. http://toponhisp.org
Coordenadas: -7.423694444 42.94094444
Las coordenadas en el estado español proceden del IGE
Gentilíco e apelidos colectivos
corgués, corguesa.
Antropónimos originados pelo topónimo
A maior parte dos seus portadores residen na Coruña e en concellos da Mariña luguesa e de Ortegal, o que parece indicar que o seu foco de expansión foi Os Corgos, no concello do Vicedo.
Bibliografia específica
Ares Vázquez, Nicandro (2007): “Toponimia do concello do Corgo”, Lucensia 34, 37-62. Reeditado en Ares_TopGal.
Assinaturas
Redação: Ana Boullón
