Xesta, A
Tipoloxía ou caracterización xeográfica
Étimo, evolución, motivación
Resumen general
Do lat. vg. GENĔSTA (cl. GENISTA), que designa diversas especies de plantas leguminosas do xénero Sarohamnus e outros afíns. Esta forma, e sobre todo os seus derivados, son moi frecuentes na toponimia galega.
Aspectos históricos e administrativos
Parroquia do concello de Lalín, que ten San Fiz como advocación. Na documentación antiga aparece coa advocación de santa María, e aínda hoxe persiste unha celebración mariana moi popular, que se reflicte nun refrán tradicional: "festa por festa, o Carme da Xesta" (Navaza_Fitotoponimia). Nos nomenclátores postmedievais aparecía escrito con G- ou con J-, conforme as oscilacións das grafías do español, ata que se adaptou á grafía moderna con X-, no NG.
Documentación histórica
Antigua y medieval
- "Pelagio Stephani de Genesta" 1255 CDOseira
- "Santa María de Geesta" 1302, 303 DocDevOurense
Moderna
Cognados
Amais desta parroquia, hai outra no concello da Lama (Po), e outros once lugares (A) Xesta (Co7, Lu2, Po3), o composto Fondo da Xesta (Lalín, Po) e o plural (As) Xestas (Po, Lu), co composto Xestas Brancas (Vilalba, Lu).
Presenta derivados con diversos sufixos:
- -ALE: (O) Xestal (Co7, Lu2, Po2), o composto Vilar do Xestal (Lalín, Po) e o plural Xestás (A Estrada, Po).
- -ARIA, -ARIU: 36 (A) Xesteira, pl. As Xesteiras (Boimorto, Co), diminutivo A Xesteiriña (Sanxenxo, Po) e O Xesteiro (Toques, Co)
- -ETA: Xesteda, parroquia en Santa Comba (Co).
- -OSA: (A) Xestosa (Co3, Ou2, Po3) e os compostos A Casanova da Xestosa e O Vilar da Xestosa (Muras, Lu), ambos en Muras (Lu).
en Toponimia de Galicia e Portugal (PID2020-114216RB-C61), proyecto integrado en Toponomasticon Hispaniae, financiado por el MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. http://toponhisp.org
