Xesta, A
Tipoloxía ou caracterización xeográfica
Étimu
Resume xeneral
Do lat. vg. GENĔSTA (cl. GENISTA), que designa diversas especies de plantas leguminosas do xénero Sarohamnus e outros afíns. Esta forma, e sobre todo os seus derivados, son moi frecuentes na toponimia galega.
Aspectos xeográficos, históricos, administrativos
Parroquia do concello de Lalín, que ten San Fiz como advocación. Na documentación antiga aparece coa advocación de santa María, e aínda hoxe persiste unha celebración mariana moi popular, que se reflicte nun refrán tradicional: "festa por festa, o Carme da Xesta" (Navaza_Fitotoponimia). Nos nomenclátores postmedievais aparecía escrito con G- ou con J-, conforme as oscilacións das grafías do español, ata que se adaptou á grafía moderna con X-, no NG.
Documentación histórica
Vieya y medieval
- "Pelagio Stephani de Genesta" 1255 CDOseira
- "Santa María de Geesta" 1302, 303 DocDevOurense
Moderna
Cognaos y topónimos rellacionaos
Amais desta parroquia, hai outra no concello da Lama (Po), e outros once lugares (A) Xesta (Co7, Lu2, Po3), o composto Fondo da Xesta (Lalín, Po) e o plural (As) Xestas (Po, Lu), co composto Xestas Brancas (Vilalba, Lu).
Presenta derivados con diversos sufixos:
- -ALE: (O) Xestal (Co7, Lu2, Po2), o composto Vilar do Xestal (Lalín, Po) e o plural Xestás (A Estrada, Po).
- -ARIA, -ARIU: 36 (A) Xesteira, pl. As Xesteiras (Boimorto, Co), diminutivo A Xesteiriña (Sanxenxo, Po) e O Xesteiro (Toques, Co)
- -ETA: Xesteda, parroquia en Santa Comba (Co).
- -OSA: (A) Xestosa (Co3, Ou2, Po3) e os compostos A Casanova da Xestosa e O Vilar da Xestosa (Muras, Lu), ambos en Muras (Lu).
en Toponimia de Galicia e Portugal (PID2020-114216RB-C61), proyecto integrado en Toponomasticon Hispaniae, financiado por el MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. http://toponhisp.org
