Louro (río)
Tipología o caracterización geográfica
Étimo
Resumen general
Posiblemente deriva dunha raíz hidronímica indoeuropea *lou-, lou̯ə- (IEW), da cal procede tamén o latín lavare.
Aspectos geográficos, históricos, administrativos
Afluente do Miño no seu tramo final, pola súa marxe dereita. Nace na parroquia de Cepeda (concello de Pazos de Borbén) e desemboca en Tui. Ten unha lonxitude de 30 km.
Documentación histórica
Antigua e medieval
- "in ripa fluvii Lavre villam quam dicunt Suveretum et ecclesiam sancti Martini episcopi" 951 TSamos.
- "ad montem Altum et intra in fluuium Laur in portu de Urbaneli et uadit (...) ad Aquileiram et ad fogium Lupalem atque ad montem super Soueredo" 1095 DocUrraca
- "Basilica fundata esse dinocitur territorio Tudensis Sedis, secus rivulum Minei, et alia parte Laure, sub Alpe a loco Tude nuncupato" 1071 DocGarcíaII
- "in illam antam de super Figeirola et de Laur usque in sanctum Iulianum de Alogia" 1112 DocUrraca
- "flumine Lauri" 1156 DocAfonsoVII
- "castrum ad montem Oloye... in fluuium Laur" 1169 DMPort. Regios (apud RivasTopMarín 72)
Existen atestacións doutro río Louro non identificado nos textos medievais:
- "ipsas villas territorio Lemaos, secus rivulo Laure" 886 TCelanova, CDCelanova.
Moderna
- "LOURO: r. de la prov. de Pontevedra: tiene su origen en una fuente de la felig. de Cepeda, ayunt. de Borben. Durante su curso, que en lo general es de N. á S., baña por su izq. dicha felig., las de Nespereira, Louredo, Porriño y Guillarey, y por su der. las de Mos, Pontellas, Musende, Sta. Comba y Rebordanes; confluyendo en el r. Miño cerca de la c. de Tuy, en cuyas inmediaciones da su nombre á unas llanuras llamadas Vegas de Louro. Hay sobre él varios puentes mas ó menos considerables, distinguiéndose entre ellos el llamado de Senlle mas arriba del Porriño en la carretera de Vigo, y el denominado Puente Nuevo en la felig. de Guillarey sobre el camino de Tuy y poco antes de su confluencia en el espresado Miño. Por der. é izq. recibe distintos arroyos, y sus aguas dan impulso á varios molinos harineros, fertilizan diferentes terrenos, y crian anguilas, truchas y otros peces menudos." DicMadoz
Paisaje toponímico próximo
O Val da Louriña é unha comarca histórica formada polos concellos de Mos e O Porriño, procedente deste río Louro que é o que orixinal o Val. Actualmente é un arciprestado eclesiástico. Esta motivación teñen tamén o lugar A Louriña do Porriño. Segundo Búa (2018: 94) non porta o sufixo románico -īna senón o preromano *-īnia. O resultado é indistinguible foneticamente, pero a opción pola opción preromana débese a que "o sufixo románico adoita ser moi consecuente na formación de derivados masculinos en -iño a partir de bases en -o e femeninos en -iña a partir de bases en -a". Este sería un argumento máis para considerar que Louro é un hidrónimo prelatino, e non un descendente románico.
A parroquia de Ribadelouro (Tui) débelle tamén o nome ao río.
Cognados y topónimos relacionados
Amais do Val da Louriña e Ribadelouro, citados na paisaxe toponímica próxima, hai outro río Louro na provincia de Pontevedra, concello de Valga (desemboca no río Ulla), que deu lugar a un nome de lugar na parroquia de Setecoros, que anteriormente foi o da parroquia de Cordeiro, con santa Comba como atestación, atestada desde o s. XII:
- "in concurrentia sancte Columbe de Laur; villam Uallelias. in terra Luparie" 1142 CDGH
- "ecclesia sancte Columbe de Lauro" 1151 CDSMPinario.
- "Louro, Pistomarcos" s.XII CrIriense (coas variantes Lour, Hour, Our, segundo o manuscrito; na versión medieval deste documento, a Crónica de Iria, Louro). Identificada por García Álvarez, o editor do texto, con esta parroquia de Valga, sobre o río Louro.
- "in Coruelion et in Loencio, et in Ruuiaes et in Carrazedo et in Lauro et Cordario et in Portela, et in Morania" 1240 CDSMPinario
- "Sancta Comba de Louro. ... de la juridiçion de Cordero" 1607 MemoriasHoyo.
- "Louro (Sta. Columba): felig. en la prov. de Pontevedra (4 leg.), dióc. de Santiago (4), part. jud. de Caldas de Reyes (2), aynt. de Valga (1/2)" 1850 DicMadoz
Tamén recibe este nome un lugar do concello de Trabada; descoñecemos se ten orixe hidronímica ou crematonímica (véxase LAURA, LAURU). Menos probable é que sexa un fitotopónimo (véxase LAURU), pois a voz usual en galego parte desta forma co sufixo -ARIU (loureiro).
en Toponimia de Galicia e Portugal (PID2020-114216RB-C61), proyecto integrado en Toponomasticon Hispaniae, financiado por el MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. http://toponhisp.org
Coordenadas: -8.634996 42.06371
Las coordenadas en el estado español proceden del IGE
Gentilicio y apodos colectivos
Antropónimos originados por el topónimo
Bibliografía específica
Firmas
Redacción: Ana Boullón
Río Louro (Tui). (Información xeográfica de Galicia, Xunta de Galicia)
Río Louro (Valga). Información xeográfica de Galicia, Xunta de Galicia)
