O comitatus Deza, que recibe o nome do río que o rega, foi a orixe da actual comarca sen case variación de extensión e menciónase xa entre os once condados da sé lucense no séc. VI. Os documentos medievais deixan ver que era unha terra moi poboada e cun número importante de mosteiros. No século XII, o rei Fernando II doou o territorio á Igrexa de Santiago, aínda que maioría das parroquias seguiron a pertencer á diocese de Lugo ata a actualidade.

Como sucede habitualmente en topónimos compostos co nome dun río (Antas de Ulla, Carballeda de Avia...), o nome da comarca de Deza non adoita usarse con artigo.

Ten un paralelo no topónimo soriano Deza e cabe destacar que os dous lugares foron territorio de fronteira en época antiga: o castelán-leonés entre os pobos celtíberos dos belos e dos arévacos e o galego entre o convento lucense e o bracarense.