Para información sobre Pena, véxase A Pena do Golpe.

O haxiótopónimo procedente de SANCTA EULALIA, nas súas diversas formas, é un dos dous nomes de santos que figura entre os topónimos máis frecuentes en Galicia (vid. Boullón_2021), pois está presente en 58 nomes do NG. É titular de 138 parroquias.

En canto á evolución fonética, EULALIA presenta de forma xeral a monotongación do primeiro formante grego, conforme o ocorrido con outros nomes semellantes (EUSEBII > Osebe) e a caída do primeiro -L-. A partir de aí, hai diferentes resultados segundo a caída do segundo -L- (Santa Baia, Santaia) ou a súa palatalización no grupo LJ  (Santalla, Santaballa, Santoalla). Tamén pode ocorrer a consonantización da vogal inicial (EULA- > OLA- > OA-> UA- > VA-/BA-, coma en Santa Baia, Santaballa), a crase das vogais iniciais do nome (Santaia, Santalla) ou o mantemento da vogal inicial (Santa Oalla).

Referido a distintos topónimos, encontramos documentación desde o séc. XIII.

Co formante actual -alla:

• “sancta Eolalia de Cervo” 1257, “Santa Alla de Cervo” 1350 CDOseira, “Santaalla de Çerbo” 1488 DocCatMondoñedo
• “sacnta Baya de Pedraficta” 1276, “sancta Oalla de Pedrafita” 1286, “su signo de Santa Alla de Pedrafita” 1325 CDOseira [actual Santalla, na parroquia de Lousada, Pedrafita, Lu]
• “Santaalla de Piquin” 1296 DocSponer
• “Santa Alla d’Oscos” 1298 CDOscos
• “Santa Oalla de Verín” 1338 DocDevOurense
• “Santa Alla de Romay”, “Santa Alla de Romae” 1375 CDVilourente
• “Santaoalla de Merille” 1309, “Santaballa de Mirille” 1453, “Santvaya de Mirille” 1488 DocCatMondoñedo
• “ſu o ſino de Sanctaalla de Rey” (Monforte) 1325 DocSponer
• “Santalla de Touro” 1326 CDGH
• “frygesia de Santaalla de Vilousende” 1373 DocCatMondoñedo
• “Santalla de Reyris” 1380 DocBelvís
• “Santa Alla de Fanoy” 1383 CDVilourente, “Santalla de Fanoy” DocCatMondoñedo
• “Santalla de Sison” 1392 DocVilourente
• “Santa Alla de Lezín” 1403 CDSEstevoRibasSil
• “Santa Alla de Villaseca” 1412 CDVilourente
• “Santaalla da Deuesa” 1456, “Santaaya da Deuesa” 1467 DocCatMondoñedo
• “friguesia de Santa Oalla de Ladrido” 1473 ViveiroXIV-XV, “Santaalla de Ladrido” 1488 DocCatMondoñedo
• “Santaalla de San Sadornino” 1488 DocCatMondoñedo
• “Santalla de Boueda” 1490 CDPombeiro
• “Santalla d’Avinno” 1506 CDPedrosoTrasancos

Co formante actual -Baia

• “freeguesía de Santa Baya de Berredo” 1302 DocDevOurense [hoxe Santa Baia de Berredo, A Bola, Ou]
• “su o signo de Santa Baya de Aguada” 1315 CDOurense [hoxé Santa Baia só é advocación desa parroquia, no concello de Carballedo, Lu]
• “Santa Valla [d'A]daa 1358 CDOseira [hoxé Santa Baia só é advocación desa parroquia, no concello de Chantada, Lu]
• “fliguesia de Santa Baya de Parada Marim” 1419 CDCodeseda. [Hoxe Pardemarín (Santa Baia), na Estrada, Po]
• “igleia de santa Valla de Vilar de Çerreda” 1426 CDPombeiro [hoxé Santa Baia só é advocación desa parroquia, no concello de Nogueira de Ramuín, Ou]
• “santa Baya de Ribadumia” 1454 CDGH [hoxé Santa Baia só é advocación desa parroquia, no concello de Ribadumia, Po]
• “Santa Baya de Boyro” 1457 LNRianxo [hoxé Santa Baia só é advocación desa parroquia, no concello de Boiro, Co]

Co formante actual -balla:

• “Santaoalla de Lago” 1374, “igleia de Santa Valla de Lago” 1422 ViveiroXIV-XV “Santaaya de Lago” 1474 DocViveiro. [Hoxe Santa Balla é só advocación da parroquia de Lago, con concello de Xove, Lu; figuraba como Santa Eulalia no NG 2003]
• “Santaballa de Tristemill” 1488 DocCatMondoñedo [hoxe Trestemil é lugar da parroquia de San Claudio, Ortigueira, Co e na parroquia veciña, Couzadoiro, están os lugares Santaballa de Abaixo e Santaballa de Arriba]

 Co formante actual Eulalia (NG 2003):

• “santa Baya de Caldelas” 1487 DocUnivSantiago. [hoxe Santa ulalia é advocación da parroquia de Ponte Caldelas].