Ir o contido principal
Volver a ToponHisp
  • Consulta do dicionario
  • Resultados do proxecto
  • Bibliografía
  • Fontes
  • Acceso investigadores
esglcaeupt-ptastan

Santalla de Pena

Santalla de Pena

Tipoloxía ou caracterización xeográfica

Parroquia
Idioma do topónimo
Galego

Étimo

SANCTA, SANCTU
Latino
Onomástica
EULALIA
Griego
Deantroponímico » Haxiónimo
PĬNNA
Latino
Oronimia » Elevación

Resumo xeral

Composto de SANCTA EULALIA, nome feminino de orixe grego transmitido polo latín), composto polo grego eû 'ben' e laleîn 'falar'; foi unha mártir de Mérida de finais do s. III co culto moi difundido desde os primeiros tempos do cristianismo. O segundo elemento do composto é o substantivo pena (lat. PĬNNA).

Aspectos xeográficos, históricos, administrativos

Parroquia do concello de Begonte.

Información específica de étimo para este topónimo

Para información sobre Pena, véxase A Pena do Golpe.

O haxiótopónimo procedente de SANCTA EULALIA, nas súas diversas formas, é un dos dous nomes de santos que figura entre os topónimos máis frecuentes en Galicia (vid. Boullón_2021), pois está presente en 58 nomes do NG. É titular de 138 parroquias.

En canto á evolución fonética, EULALIA presenta de forma xeral a monotongación do primeiro formante grego, conforme o ocorrido con outros nomes semellantes (EUSEBII > Osebe) e a caída do primeiro -L-. A partir de aí, hai diferentes resultados segundo a caída do segundo -L- (Santa Baia, Santaia) ou a súa palatalización no grupo LJ  (Santalla, Santaballa, Santoalla). Tamén pode ocorrer a consonantización da vogal inicial (EULA- > OLA- > OA-> UA- > VA-/BA-, coma en Santa Baia, Santaballa), a crase das vogais iniciais do nome (Santaia, Santalla) ou o mantemento da vogal inicial (Santa Oalla).

Referido a distintos topónimos, encontramos documentación desde o séc. XIII.

Co formante actual -alla:

  • “sancta Eolalia de Cervo” 1257, “Santa Alla de Cervo” 1350 CDOseira, “Santaalla de Çerbo” 1488 DocCatMondoñedo
  • “sacnta Baya de Pedraficta” 1276, “sancta Oalla de Pedrafita” 1286, “su signo de Santa Alla de Pedrafita” 1325 CDOseira [actual Santalla, na parroquia de Lousada, Pedrafita, Lu]
  • “Santaalla de Piquin” 1296 DocSponer
  • “Santa Alla d’Oscos” 1298 CDOscos
  • “Santa Oalla de Verín” 1338 DocDevOurense
  • “Santa Alla de Romay”, “Santa Alla de Romae” 1375 CDVilourente
  • “Santaoalla de Merille” 1309, “Santaballa de Mirille” 1453, “Santvaya de Mirille” 1488 DocCatMondoñedo
  • “ſu o ſino de Sanctaalla de Rey” (Monforte) 1325 DocSponer
  • “Santalla de Touro” 1326 CDGH
  • “frygesia de Santaalla de Vilousende” 1373 DocCatMondoñedo
  • “Santalla de Reyris” 1380 DocBelvís
  • “Santa Alla de Fanoy” 1383 CDVilourente, “Santalla de Fanoy” DocCatMondoñedo
  • “Santalla de Sison” 1392 DocVilourente
  • “Santa Alla de Lezín” 1403 CDSEstevoRibasSil
  • “Santa Alla de Villaseca” 1412 CDVilourente
  • “Santaalla da Deuesa” 1456, “Santaaya da Deuesa” 1467 DocCatMondoñedo
  • “friguesia de Santa Oalla de Ladrido” 1473 ViveiroXIV-XV, “Santaalla de Ladrido” 1488 DocCatMondoñedo
  • “Santaalla de San Sadornino” 1488 DocCatMondoñedo
  • “Santalla de Boueda” 1490 CDPombeiro
  • “Santalla d’Avinno” 1506 CDPedrosoTrasancos

Co formante actual -Baia

  • “freeguesía de Santa Baya de Berredo” 1302 DocDevOurense [hoxe Santa Baia de Berredo, A Bola, Ou]
  • “su o signo de Santa Baya de Aguada” 1315 CDOurense [hoxé Santa Baia só é advocación desa parroquia, no concello de Carballedo, Lu]
  • “Santa Valla [d'A]daa 1358 CDOseira [hoxé Santa Baia só é advocación desa parroquia, no concello de Chantada, Lu]
  • “fliguesia de Santa Baya de Parada Marim” 1419 CDCodeseda. [Hoxe Pardemarín (Santa Baia), na Estrada, Po]
  • “igleia de santa Valla de Vilar de Çerreda” 1426 CDPombeiro [hoxé Santa Baia só é advocación desa parroquia, no concello de Nogueira de Ramuín, Ou]
  • “santa Baya de Ribadumia” 1454 CDGH [hoxé Santa Baia só é advocación desa parroquia, no concello de Ribadumia, Po]
  • “Santa Baya de Boyro” 1457 LNRianxo [hoxé Santa Baia só é advocación desa parroquia, no concello de Boiro, Co]

Co formante actual -balla:

  • “Santaoalla de Lago” 1374, “igleia de Santa Valla de Lago” 1422 ViveiroXIV-XV “Santaaya de Lago” 1474 DocViveiro. [Hoxe Santa Balla é só advocación da parroquia de Lago, con concello de Xove, Lu; figuraba como Santa Eulalia no NG 2003]
  • “Santaballa de Tristemill” 1488 DocCatMondoñedo [hoxe Trestemil é lugar da parroquia de San Claudio, Ortigueira, Co e na parroquia veciña, Couzadoiro, están os lugares Santaballa de Abaixo e Santaballa de Arriba]

 Co formante actual Eulalia (NG 2003):

  • “santa Baya de Caldelas” 1487 DocUnivSantiago. [hoxe Santa ulalia é advocación da parroquia de Ponte Caldelas].

Documentación histórica

Antiga e medieval

  • "Sancta Eolalia de Pena" 1202 TSobrado

Cognados e topónimos relacionados

O haxiónimo SANCTA EULALIA deixou varios descendentes toponímicos en galego:

  • Santalla (Co5, Lu44, Po1), e Santalla de Oscos (Ast).
  • Santaia (Co16).
  • Santa Baia (Co14, Lu8, Ou29, Po).
  • Santaballa (Co2, Lu2).
  • Santoalla (Lu1, Ou1)
  • Santa Eulalia, lugares en Guntín e Taboada, pertencentes a parroquias que teñen a advocación Santoalla, o que mostra que o nome actual foi unha restitución cultista recente.

En Portugal: Santa Ovaia (Aveiro, Coímbra, Vila Real, Viseu) e o cultismo Santa Eulália.

Ana Boullón:  "Santalla de Pena", 

en Toponimia de Galicia e Portugal (PID2020-114216RB-C61), proyecto integrado en Toponomasticon Hispaniae, financiado por el MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. http://toponhisp.org 

[consultado en 04-06-2025].
Data: 22/05/2025
4779
no-portugues

Coordenades:-7.7288791 43.12092058

As coordenadas no estado español proceden do IGE

×Cerrar

Visualización de capas

One fine body…

Close Save changes
Transcrición fonética
sanˈtaʎa̝ðeˈpena̝
Audio
Provincia
Ourense
Poboación (INE)
291 (2023)

Xentilicio e alcumes colectivos

Xentilicio(s)
Sen datos
Pseudoxentilicio(s)
Sen datos

Antropónimos orixinados polo topónimo

Apelido
Non xerou apelido
Nome
Non xerou nome persoal

Bibliografía específica

Non hai bibliografía

Sinaturas

Redacción: Ana Boullón

O proxecto I+D+I Toponomasticon Hispaniae está financiado polo MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. A presente aplicación contou cunha axuda para a consolidación e estruturación de unidades de investigación competitivas da Xunta de Galicia (ED431C 2021/20).

Menú del pie

  • Políticas de privacidade
  • Políticas de cookies
  • Contacto
-
-
-
-