Ir o contido principal
Volver a ToponHisp
  • Consulta do dicionario
  • Resultados do proxecto
  • Bibliografía
  • Fontes
  • Acceso investigadores
esglcaeupt-ptast

Caima

Caima

Tipoloxía ou caracterización xeográfica

Río
Idioma do topónimo
Portugués

Étimo

*CAMĬA
Prerromano
Hidronimia » Corrente

Ámbito semántico

Hidronimia » Corrente

Resumo xeral

Trata-se de um topónimo com provável origem pré-latina, num radical com a forma *cam- 'curvo' (ou noção afim).

Aspectos xeográficos, históricos, administrativos

Afluente da margem esquerda do rio Vouga (cf. CMP 1:25 000, folhas 155 – Arouca, 154 – S. João da Madeira, 164 – Oliveira de Azeméis, 175 – Albergaria-a-Velha).

Información específica de étimo para este topónimo

Considerando que Caima é resultado da metátese do /i/ de Camia, é plausível identificar um radical ou um elemento cam-. Este ocorre eventualmente nos topónimos Camão, Camosa, Camouça e Camoucho, registados em Topon_Port (s. v. Camão), onde se propõe aproximá-los de cama, em sentido “topográfico-metafórico”, ou de “cam pré-romano, céltico, significando ‘curvo’ ou ideia afim” (p. 131).

Moreira_1967 (p. 113), que, além de assinalar a forma Camia no século X (citando OnomMedPortugués), relaciona o topónimo com a série constituída por Camaces (Salamanca), Camesa (Palência), Camandre (Var), Camicus (Sicília), série esta alicerçada "num apelativo de valor “ fundo , depressão ” correspondente ao tema dos nomes de vasos camella e camillum conservados em latim (NDLP; DÉLL)" e relacionável com o gascão camou 'terra fértil' (DiccÉtymNLFrance s.v. Camou); argumenta também que "[é] frequente a relação semântica entre um nome de recipiente e um hidrónimo". A hipótese pré-latina afigura-se, portanto, plausível, sendo, porém, muito incerto o caráter céltico do elemento cam-, identificável com a raiz indo-europeia *(s)kamb, *(s)kemb, *kamb-, *kam-er, *kam-p- ‘curvar, dobrar’ (IEW 918). Com esta raiz também se relacionará Camba, que ocorre na Galiza, por exemplo, como nome de um afluente do rio Bibei, em Viana do Bolo, Ourense, e de um outro rio, afluente do Rodeiro, Pontevedra (cf. Búa_ToponimiaPrelatina e Moralejo_HidronPrerroman). Em Portugal, Camba aparece em Pampinhosa da Serra (Coimbra) e Barcelos (Braga); sob a forma Cambas, em Oleiros (Castelo Branco) e Sesimbra (Setúbal); e nos topónimos compostos Vilarinho das Cambas (Vila Nova de Famalicão, Braga) e Santana de Cambas (Mértola, Beja) – cf. DOELP e CMP. 

Sugestiva é igualmente a relação com Cambra, visto a separação do elemento -bra, resultado de -briga (EsboçosSilveira, p. 122), permitir isolar um primeiro elemento cuja forma poderia ser *can- ou *cam-. Contudo, a atestação de Cambra como Calambria em documentos do século XI (ibidem) revela um primeiro elemento com -l- intervocálico, *calan- ou *calam-, o qual não ocorre nas atestações de Caima. Ganha, portanto, favor a aproximação a cama ou a um suposto céltico cam-. Refira-se que a presença do sufixo -ia leva a relacionar Caima com outros assim sufixados, de datação provavelmente anterior à romanização, como Paiva <Pavia, Lima <Limia, Umia e Ulla <Ulia, os dois últimos apenas na Galiza (cf. Bascuas_Topon2014, p. 378). No DOELP, sugere-se origem árabe: do arabismo cadimo 'velho, antigo', resultaria a forma *caíma, por síncope do /d/ da forma de feminino cadima. Esta hipótese é muito discutível, porque a forma *caíma parece ausente da documentação medieval.

O potamónimo Caima fará, portanto, parte de estratos linguísticos indo-europeus, provavelmente anteriores à latinização do ocidente peninsular. No entanto, não é possível identificar com segurança a que língua pré-latina é atribuível, nem se pode afirmar sem hesitação que se trata de um nome de origem inteiramente indo-europeia.

 

Documentación histórica

Antiga e medieval

  • "et de illa parte camia" 922 PMH Diplomata p. 17
  • "in uilla que vozidant osella subtus monte codale secus ribulo camia" 983 PMH Diplomata p. 84
  • "ipsas meas hereditatis, que sunt inter Dorio et Vauca, prope Kamina" 994 PMH Diplomata p. 104
  • "discurrente ribulo camia terretorio portugal" 995 PMH Diplomata p. 109
  • "subtus montem zebrario excurrente riuulo kamia in territorio purtugalensi" 1097 PMH Diplomata p. 505,
  • "subtus mons balastario discurrente flumen camia territorio portugalensis" 1098 PMH Diplomata p. 530
  • "subtus mons molas discurrente riuulo kamia prope litore maris" 1100 PMH Diplomata p. 553

Moderna

  • "Caima. Rio na Provincia da Beira , Bispado de Coimbra , Comarca de Esgueira , Termo da Villa da Feira" 1751 DicGeoCardoso p. 360
  • "Caima, ribeira (vulgarmente rio) da provincia do Douro [...]" 1878 Andrade_DicHidro

Paisaxe toponímica próxima

Caimó, nome do rio também conhecido por ribeiro de Paço de Mato (CMP 1:25 000, folhas 155 – Arouca), configura um provável resultado de Caima, como diminutivo (cf. Búa_ToponimiaPrelatina p. 75), plausivelmente pela forma *CAMINOLA, através de *caimoa.

Cognados e topónimos relacionados

Analisáveis como derivados do radical cam-, poderão considerar-se, em Portugal, Camão (Oliveira de Azeméis, Aveiro), Camosa (Castelo de Paiva, Cinfães), Camouça (Soure), Camoucho (Pampilhosa), – ver DOELP e Fernandes_ToponPort s.v. Camão.

Carlos Rocha:  "Caima", 

en Toponimia de Galicia e Portugal (PID2020-114216RB-C61), proyecto integrado en Toponomasticon Hispaniae, financiado por el MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. http://toponhisp.org 

[consultado en 08-05-2025].
Data: 01/09/2024
1614
portugues

Coordenades:-8.454342 40.78639

As coordenadas no estado español proceden do IGE

×Cerrar

Visualización de capas

One fine body…

Close Save changes
Transcrición fonética
[ˈkajmɐ]
Provincia
Aveiro
Poboación (INE)
Sen datos

Xentilicio e alcumes colectivos

Xentilicio(s)
Sen datos
Pseudoxentilicio(s)
Sen datos

Antropónimos orixinados polo topónimo

Apelido
Non xerou apelido
Nome
Non xerou nome persoal

Bibliografía específica

Non hai bibliografía

Sinaturas

Redacción: Carlos Rocha

Rio Caima (Câmara Municipal de Oliveira de Azeméis, https://www.cm-oaz.pt/oliveira_de_azemeis.1/espacos_naturais_2.297/45454.1264/rio_caima.a3373.html, 08/01/2023)

Rio Caima (Câmara Municipal de Oliveira de Azeméis, https://www.cm-oaz.pt/oliveira_de_azemeis.1/espacos_naturais_2.297/45454.1264/rio_caima.a3373.html, 08/01/2023)

Ministerio de ciencia
Xunta de Galicia
Instituto da Lingua Galega
UPNA
UAM
Universidad de Zaragoza

O proxecto I+D+I Toponomasticon Hispaniae está financiado polo MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. A presente aplicación contou cunha axuda para a consolidación e estruturación de unidades de investigación competitivas da Xunta de Galicia (ED431C 2021/20).

Menú del pie

  • Políticas de privacidade
  • Políticas de cookies
  • Contacto
-
-
-
-