Ir o contido principal
Volver a ToponHisp
  • Consulta do dicionario
  • Resultados do proxecto
  • Bibliografía
  • Fontes
  • Acceso investigadores
esglcaeupt-ptastan

Odelouca

Odelouca

Tipoloxía ou caracterización xeográfica

Río
Idioma do topónimo
Portugués

Étimo

WAD
Árabe
Hidronimia » Corrente
LOUCA
Incierto
Hidronimia

Ámbito semántico

Hidronimia » Corrente

Resumo xeral

Nome de rio que terá constituição híbrida, formada pelo elemento árabe WAD e um segundo elemento não árabe, talvez de origem latina.

Aspectos xeográficos, históricos, administrativos

O rio Odelouca ou ribeira de Odelouca é um afluente do rio Arade (Algarve). Nasce na serra do Caldeirão, na freguesia de São Barnabé, no concelho de Almodôvar, portanto, ainda no distrito de Beja, em território alentejano.

Información específica de étimo para este topónimo

O DOELP considera obscura a origem deste potamónimo. De qualquer modo, pode reconhecer-se nele o elemento WAD, que ocorre noutros topónimos do sul de Portugal, a maioria referentes a rios, como Odeleite, Degebe (de Odigebe), Divor (de Odivor) e Odemira (ver Mira).

Já quanto ao formante -louca, a sua etimologia é obscura. Avulta a semelhança de -louca com as formas Lakko ou Lakka, incluídas nos potamónimos Wādī Lakko ou Wādī Lakka, que nas fontes árabes correspondem ao atual rio Guadalete, em Cádis (ver Terés_Nómina, p. 346-359). No entanto, Khawli 2002 e Silva 2010 propõem que Odelouca represente o árabe [WĀDĪ] LŪKIYA, em que a segunda forma corresponde a uma forma onomástica hipotética, latina ou já romance, LUCI (LUCUS), LUCA (SANCTA LUCA) ou LUCINA (SANCTA LUCI[N]A).

É de notar que parte dos topónimos portugueses que integram WAD - Odemira, Odesseixe, Odiáxere - são também nomes de povoações nas margens de rios, o que para Khawli, Silva e Fernandes (2007 p. 169) pode ser indicativo do ponto até onde o correspondente era navegável. 

Documentación histórica

Antiga e medieval

  • "alius in eumdem fiuit qui dicitur Vydeloc" 1189 DerNaval p. 17
  • "concedo [...] meam azeniam de Odylouca" 1273 ChancAfonsoIII-I, 2 p. 165

 

Moderna

  • "Nesta ilha se divide o rio em dous braços, um corre ao note [...], outro para o noroeste, que é para o Delouca" 1607 HRAlg p. 156
  • "Ponte de Odelouca... 1 1/2" 1841 CoroAlg_XIX p. 62
  • "Ribeira de Odelouca.—Nasce na serra de Mu, na F. de S. Barnabé" 1874 Baptista_ChorogModernaPt p. 142

Paisaxe toponímica próxima

O nome desta ribeira é também o de três aglomerados populacionais (dosi lugares denominados Odelouca, em Monchique, e um em Silves) e surge integrado em topónimos compostos, já criados em português (cf. RTP e CMP): Monte da Ribeira de Odelouca (Almodôvar, Beja), Casas de Odelouca (Silves, Faro). O elemento ode- tem várias ocorrências na toponímia algarvia, se bem que se trate de lugares ou nomes de rios que podem não estar próximos do rio Odelouca: a ocidente, no chamado Barlavento, Odiáxere (Lagos, Faro), nome de uma ribeira e de uma vila, e, já na costa ocidental, Odesseixe, também grafado Odeceixe (Aljezur, Faro); na parte oriental da região, Odeleite (Castro Marim, Faro), nome de ribeira e de povoação que é núcleo da freguesia também assim chamada.

Carlos Rocha:  "Odelouca", 

en Toponimia de Galicia e Portugal (PID2020-114216RB-C61), proyecto integrado en Toponomasticon Hispaniae, financiado por el MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. http://toponhisp.org 

[consultado en 12-12-2025].
Data: 24/11/2025
5967
portugues

Coordenades:(-8.504291 37.242874

As coordenadas no estado español proceden do IGE

×Cerrar

Visualización de capas

One fine body…

Close Save changes
Transcrición fonética
[ɔdɨˈlokɐ]
Provincia
Faro
Poboación (INE)
Sen datos

Xentilicio e alcumes colectivos

Xentilicio(s)
Sen datos
Pseudoxentilicio(s)
Sen datos

Antropónimos orixinados polo topónimo

Apelido
Non xerou apelido
Nome
Non xerou nome persoal

Bibliografía específica

Khawli, A., Silva, L. F. e Fernandes, M. A.  2007. "A viagem de Ibn Ammâr de São Brás a Silves". Comunicação apresentada no âmbito das 1.as Jornadas As vias do Algarve da Época Romana à Actualidade. São Brás de Alportel: Câmara Municipal.

Khawli, A. 2002. "Quelques réflexions sur l'histoire de l'Algarve pendant les premiers siècles de l'islamization (VIII-IXème siècle)" in XARAJÎB (2), Centro de Estudos Luso-Árabes, Silves, pp. 21-40

Silva, L. F. 2010. "Itinerário na Península Ibérica dos cruzados que participaram na 1ª conquista de Silves. Leitura geográfica da Narratio de Itinere Navali Peregrinorum Hierosolymam Tendentium et Silviam Capientum, A.D. 1189 baseada em duas edições críticas: a de Silva Lopes & Gazzera e a de Wendell David", Imprompto.blogspot.com (file:///C:/Users/croch/Downloads/imprompto.blogspot.com-NARRATIO%20DE%20ITINERE%20NAVALI.pdf)

Sinaturas

Redacción: Carlos Rocha

Ponte sobre o Odelouca, próximo da aldeia do mesmo nome (Wikipédia, versão alemã, 15/10/2024).

Ponte sobre o Odelouca, próximo da aldeia do mesmo nome (Wikipédia, versão alemã, 15/10/2024).

Ministerio de ciencia
Xunta de Galicia
Instituto da Lingua Galega
UPNA
UAM
Universidad de Zaragoza

O proxecto I+D+I Toponomasticon Hispaniae está financiado polo MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. A presente aplicación contou cunha axuda para a consolidación e estruturación de unidades de investigación competitivas da Xunta de Galicia (ED431C 2021/20).

Menú del pie

  • Políticas de privacidade
  • Políticas de cookies
  • Contacto
-
-
-
-