Ir o contido principal
Volver a ToponHisp
  • Consulta do dicionario
  • Resultados do proxecto
  • Bibliografía
  • Fontes
  • Acceso investigadores
esglcaeupt-ptastan

Idanha-a-Nova

Idanha-a-Nova

Tipoloxía ou caracterización xeográfica

Concelho
Idioma do topónimo
Portugués

Étimo

*IGAEDITANIA
Latino
Hábitat humano » Poboación
NŎVA, NŎVU
Latino
Valoración » Calidade

Resumo xeral

De *IGAEDITANIA (possível etnónimo) + NŎVA. Há, atualmente, duas vilas do distrito de Castelo Branco com o nome Idanha. A maior é Idanha-a-Nova; a mais antiga, Idanha-a-Velha é uma das Aldeias Históricas de Portugal. Esta povoação mais antiga chamava-se simplesmente Idanha: registam-se na documentação medieval do século XII as formas Ydania, Eidaniam, Edaniae, Edania e Idanha (DOELP); em 1610 Leão_Descrição, p. 9, já distingue a vila de Idanha a nova da cidade de Idanha a velha. 

Aspectos xeográficos, históricos, administrativos

A povoação mais antiga foi fundada no período de Augusto (século I a.C.); a ocupação romana desta zona é comprovada por inúmeros vestígios materiais de habitações e templos romanos existentes na povoação, com o reaproveitamento de pedra nas construções posteriores. Em 713, os mouros tomaram a cidade, reconquistada pelo Rei Afonso III de Leão e novamente perdida, só tendo sido definitivamente tomada por D. Sancho I. Em 1319, D. Dinis doou-a à Ordem de Cristo e o foral só foi renovado no tempo de D. Manuel I, em 1514.

Información específica de étimo para este topónimo

A evolução terá sido Igaeditania > Igeditania > Egitania > Eidanha > Idanha. 

Documentación histórica

Antiga e medieval

  • “Item de Vilar et de Egitania” 1258 PMH, Inq., p. 608
  • “Et dixerunt que os omees desta collatione pectam voz e caomia […] et dam gayosa et loitosa al Rey preter a quintana de Pelagio d Eydania” 1258 PMH, Inq., p. 333
  • “Domnus Martinus Egitaniensis episcopus confirmat” 1217 Foral de Pinhel, iForal
  • “Egitanensis, vulgo Idanha” séc. XII PMH, Scrip., p. 9

 

 

Moderna

 

  • “Sete legoas de Castello Branco para o Nascente, e huma de Monsanto para o Poente tem seu sitio Idanha a Velha […] Foy antigamente Cidade, fundada pelos Romanos, quando dominarão Espanha […] chamada Egitania, corrupto hoje em Idanha” 1706-1712 Costa_Corografia II, pp. 409-410
  • “Idanha a Nova […] teve sua origem quãdo D. Galdim Paes pelos anos de 1187 lhe mandou fazer hum famoso Castello” 1706-1712 Costa_Corografia II, pp. 413
  • Idanha - Antigo, e celebrado nome de huma Cidade de Portugal, em cujo lugar ficou a Cidade da Goarda, e os Geographos lhe chamaõ Idanha a velha […] Idanha a nova. Villa de Portugal, na Beira, entre Castello Branco, e Salvaterra do Extremo, em sitio alto, cercada de muros, e banhada do rio Ponsul. Teve seu principio, quando D. Galdim Paes pellos annos de 1187 lhe mandou fazer hum forte Castello” 1712-1728 Bluteau
  • “D. Martinho, bispo de Egitania (Idanha Velha)” 1873-1890 DicCoroPLeal, p. 177
  • “Deu-se-lhe o nome de Idanha Nova, em memoria da antiquíssima cidade de Egiditania ou Egitania, hoje Idanha velha” 1873-1890 DicCoroPLeal, p. 337

 

Cognados e topónimos relacionados

Idanha é topónimo frequente, em especial na região norte (Barcelos, Espinho, Feira, Lousada, Santo Tirso, Sintra, Vila Nova de Gaia)

Esperança Cardeira:  "Idanha-a-Nova", 

en Toponimia de Galicia e Portugal (PID2020-114216RB-C61), proyecto integrado en Toponomasticon Hispaniae, financiado por el MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. http://toponhisp.org 

[consultado en 24-10-2025].
Data: 08/10/2025
6029
portugues

Coordenades:-7.196944 39.92701

As coordenadas no estado español proceden do IGE

×Cerrar

Visualización de capas

One fine body…

Close Save changes
Transcrición fonética
[idɐ̃’ɲa’nɔvɐ]
Audio
Provincia
Beira Baixa
Poboación (INE)
8 340 (2021)

Xentilicio e alcumes colectivos

Xentilicio(s)

Egitaniense

Idanhense

Igeditano (apenas para Idanha-a.Velha)

Pseudoxentilicio(s)
Sen datos

Antropónimos orixinados polo topónimo

Apelido
Non xerou apelido
Nome
Non xerou nome persoal

Bibliografía específica

Non hai bibliografía

Sinaturas

Redacción: Esperança Cardeira

Ministerio de ciencia
Xunta de Galicia
Instituto da Lingua Galega
UPNA
UAM
Universidad de Zaragoza

O proxecto I+D+I Toponomasticon Hispaniae está financiado polo MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. A presente aplicación contou cunha axuda para a consolidación e estruturación de unidades de investigación competitivas da Xunta de Galicia (ED431C 2021/20).

Menú del pie

  • Políticas de privacidade
  • Políticas de cookies
  • Contacto
-
-
-
-