Vilafiz
Tipoloxía ou caracterización xeográfica
Étimo
Resumo xeral
Composto de vila e fiz < FĒLĪCE, xenitivo do nome de posesor de orixe latina Felix, "vila de Fiz".
Aspectos xeográficos, históricos, administrativos
Lugar e parroquia do concello de Friol (Lugo), con santa María como advocación.
Son dous os santos tradicionais que deron difusión a este nome, un do séc. III e outro do IV. Documéntase como haxiotopónimo (é advocación de 51 parroquias e figura no nome de 13 delas) e como nome de posesor.
Documentación histórica
Antiga e medieval
Non é seguro a cal dos topónimos Vilafiz, os tres situados na provincia de Lugo, corresponden as atestacións medieviais.
- "Sanctam Mariam de Uilla Felici" 897, 1078 TVelloLugo
- "uilla Purtimilios et uilla Plana, uilla Feliz , uilla Leocadi" 971 TSobrado
- "Nuno Jullãez de Villafijz (Sarria) 1274 DocSponer
- "Afonso de Vilafiins" a.1468, "Diego de Vilafiz" 1491 CDFPantón
Moderna
- "feligresía de Santa María de Villafiz" 1752 CME-Vilafiz_Friol.
Cognados e topónimos relacionados
O nome persoal Felix deixou descendentes a partir del acusativo (FĒLĪCEM) e do xenitivo (FĒLĪCI, en Vilafiz e pode que en Fontefiz), que confluíron fonéticamente nas variantes Fiz e Fins. As dúas formas hoxe presentan distribución dialectal: Fins é propio da zona occidental galega onde hai seseo implosivo. Encóntranse sobre todo en haxiotopónimos ou en compostos.
A forma única, Fins, é un lugar de Cerceda (Ordes, Co). En compostos, hai outras dúas Vilafiz (Pantón, O Páramo, Lu) e dúas Fontefiz (Chantada, Lu, Coles, Ou). San Fiz é nome de 13 parroquias (Co, Lu, Ou) e 28 lugares. San Fins está presente no nome de dúas parroquias (Mazaricos e Vedra, Co) e de catro lugares (Cabana de Bergantiños, A Laracha e Negreira, Co) e mais no composto As Minas de San Fins (Lousame, Co).
En Portugal hai Sanfins (16), São Fins (2), São Pedro Fins e Donfins.
Finalmente, hay una forma Feces, que parece proceder del nominativo FĒLĬX, con variación del vocalismo con respecto a los anteriores.
en Toponimia de Galicia e Portugal (PID2020-114216RB-C61), proyecto integrado en Toponomasticon Hispaniae, financiado por el MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. http://toponhisp.org
Coordenades:-7.73299647 42.9801199
As coordenadas no estado español proceden do IGE
Xentilicio e alcumes colectivos
Antropónimos orixinados polo topónimo
O apelido Villafines está castelanizado a partir da forma galega Vilafíns. Como na zona de Pontevedra onde hoxe están os portadores non hai ningún topónimo con esta forma, ou ben procede dun desaparecido ou vén da adaptación a esta zona dialectal dalgún dos lugueses Vilafiz.
O nome non procede deste topónimo concreto, senón máis ben do haxiotopónimo San Fiz.
Bibliografía específica
Sinaturas
Redacción: Ana Boullón
