Skip to main content
Itzuli ToponHisp
  • Consulta del diccionario
  • Resultados del proyecto
  • Bibliografía
  • Fuentes
  • Ikertzaileentzako sarrera
esglcaeupt-ptast

Mirandela

Mirandela

Tipologia edo geografia karakterizazioa

Concelho
Idioma del topónimo
Portugués

Etimoa

*MĪRANDA
Incierto
Giza habitata

Derivado

-ELLA, -ELLU

Laburpen orokorra

Origem incerta: é possível que seja um diminutivo formado com o sufixo -ELLA, de miranda, do lat. MĪRANDA, do vb. MĪRĀRE; é mais provável, no entanto, que tenha origem pré-romana, já que Mira é um elemento hidronímico bastante frequente, o que permite levantar a hipótese de MIRA + -ANDA (ou MIRA + -NDA).

O topónimo português Miranda está atestado desde o s.X: "ubi est uestra ecclesia uocabulo sancti martini território miranda" 980 PMH Dipl.I p. 79; "in illa torre de miranda" 998 PMH Dipl.I p. 110

Geografi, historia, administrazio alderdiak

A avaliar pela existência de numerosos vestígios da ocupação, a localidade foi civitate romana. Mirandela recebeu, sucessivamente, carta de foral de D. Afonso III (1250), de D. Dinis (1291) e D. Manuel (1512). Note-se que em 1258 D. Dinis alterou a localização da vila (que passou a ser um centro privilegiado na circulação entre Vila Real e Bragança) e que em 1301 a doou a Branca Lourenço (Baquero Moreno 1990: 123-133).

Leku izen honentzako informazio berezkoa

Considerando a hipótese de uma origem latina, o étimo seria MĪRANDUS, A, UM, part.-adj. de MIROR, ‘maravilhoso, prodigioso’ (Gaffiot). A forma do adjetivo MIRANDUS, -A, -UM, substantivada, terá adquirido a aceção de ‘miradouro’ ou ‘torre de vigia’ (o provençal e o catalão miranda, no sentido de, respetivamente ‘tour de guet’ e ‘atalaya’, dão testemunho do uso do substantivo nestas aceções). De MĪRĀRE resulta também o ptg. miradouro e o castelhano mirador (REW). No norte peninsular registam-se cerca de quarenta localidades com o nome Miranda; embora alguns destes topónimos possam ter origem no latim MIRANDUS, A, UM, sendo relacionáveis com o verbo mirar, é possível que outros, de épocas mais recuadas, tenham uma origem pré-romana, de significado hidronímico, já que as povoações mais antigas chamadas Miranda estão situadas junto a cursos de água. Uma hipótese é que nestes topónimos se encontre a raiz indoeuropeia *meir- proposta para Mira, Mera, Meira (vd.), com o significado de ‘águas mansas’ (DAG). Segundo Machado (DOELP), no entanto, o latim MIRANDA pode representar adaptação de forma pré-romana, composta de mir-, mil- ‘outeiro’, ‘monte’ e o celta -randa ‘limite’, extremo’, presente em Aranda e Pinharanda. 

Note-se que estão documentados topónimos galegos e portugueses desde o s.X: Miranda a.969 CDVisLugo, a. 980 PMH, a.1045 TSamos, a.1163 CDMontederramo, enquanto o verbo mirar só se atesta no s. XIII. A existência desses topónimos parece, portanto, enfraquecer a hipótese da origem latina. Mais provável será, portanto, uma origem pré-latina: MIRA, bastante frequente na hidronímia, e um sufixo -ANDA ou -NDA, presente em vários topónimos (vd. s.v. Calanda).

 

Dokumentazio historikoa

Antzinatekoa eta Erdi Arokoa

  • “Mirandella ab integro” 1027 CDCatedralAstorga 1 fl.72-73

  • "Alfonsus Deu gratia Rex Portugalie et Comes Bolonie [...] Ego pono ita cum hominibus de Mirandela et de suo termino" 1250 PMH/NS II, p. 12

  • "que eles façam hy villa e aiam tal foro come os da mha pobra de Mirandela" 1287 (Foral de Torre de Dona Chama) PMH/NS II, p. 430

Garaikidea

  • "No Bispado de Miranda seis legoas da Torre de Moncorvo para a parte do Norte nas margens do Rio Tua está fundada a Villa de Mirandella […] ElRey Dom Affonso o terceiro a fez Villa, & lhe deu foral pelos anos de 1288" 1706-1712 Costa_Corografia t.1, p. 448

  • "O Tua, que tem o seu principio em Galliza, junto ao lugar de Aziveiro, e entrando em Portugal pela Provincia de Tras dos montes, corre direito ao Meyo dia por espaço de vinte legoas, e lavando as muralhas de Mirandella" 1739 Freire_Corografia p. 3

  • "Mirandella é diminutivo de Miranda, como quem diz – Mirandinha. Na Hespanha também há algumas povoações d’este nome" 1873-1890 DicCoroPLeal vol.5 p.336

kognatuak eta erlazionatutako leku izenak

Miranda é topónimo frequente em Portugal, simples ou em compostos.

Esperança Cardeira:  "Mirandela", 

en Toponimia de Galicia e Portugal (PID2020-114216RB-C61), proyecto integrado en Toponomasticon Hispaniae, financiado por el MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. http://toponhisp.org 

[consultado en 14-05-2025].
Data: 21/04/2025
2771
portugues

Coordenadas: -7.1782 41.490938

Las coordenadas en el estado español proceden del IGE

×Cerrar

Visualización de capas

One fine body…

Close Save changes
Transcripción fonética
[miɾɐ̃´dɛlɐ]
Probintzia
Bragança
Bizilagunak
21384 (2021)

Herritarren izena eta talde izengoitiak

Herritarren izena(k)

mirandelense

Sasigentilizioak
Daturik ez

Leku izenak sortutako jende izenak

Abizena
Mirandela
Izena
Ez du jende izenik sortu

Bibliografia berezia

Baquero Moreno, Humberto. 1990. Mirandela e o seu foral na Idade Média Portuguesa. Revista de Ciências Históricas, sep. do vol.V, pp.123-133

Sinadurak

Erredakzioa: Esperança Cardeira

Ministerio de ciencia
Xunta de Galicia
Instituto da Lingua Galega
UPNA
UAM
Universidad de Zaragoza

MCIN/AEI/10.23039/501100011033k finantzatu du Toponomasticon Hispaniae I+D+I proiektua. Aplikazio honek Galiziako Xuntak ikerketa guneen finkapenerako eta egituraketarako ematen dituen laguntzetako bat izan zuen.

Menú del pie

  • Pribatutasun politikak
  • Cookies politikak
  • Harremanetarako
-
-
-
-