Nogais, As
Tipologia ou caracterização geográfica
Étimo
Ámbito semántico
Resumo geral
A forma latina nŭcālis ten orixinariamente carácter adxectivo e fai referencia a aquelo que é 'propio ou relativo á noz' (REW § 5977). Como outros nomes de árbores procedentes de formas con sufixo –ale, o substantivo presentaba xénero feminino.
Aspetos geográficos, históricos, administrativos
O concello, anteriormente denominado Doncos, pasa a chamarse Nogales a partir de 1857 (VariacionesMunicipios). A partir de 1916 oficialízase a forma con artigo Los Nogales, mais o artigo xa se rexistraba en documentación anterior (Méndez_2016, p. 376; CME). O topónimo galego As Nogais oficialízase no ano 1985 (VariacionesMunicipios).
Informação específica de étimo para este topónimo
A forma latina nŭcālis ten orixinariamente carácter adxectivo e fai referencia a aquelo que é 'propio ou relativo á noz' (REW § 5977). A súa aplicación como nome de árbore está presente xa en documentos do século X escritos en latín (Navaza_Fitotop , p. 378), por exemplo: "pumares, perares, amexenares, figares, nugares, uel omni genere leguminum" 963 (TumbSobrado 1, doc. 45); "terris, vineis, pumares, perales, nugares, omnes arboribus" 983 (TumboCelanova, doc. 487); "omnes arbores fructuosas vel infructuosas, pumares, castaniares, toxeta, ceresiales, nogales, ameixenares, ortales, omnes arbores fructuosas vel infructuosas" 995 (CDLugoCañizares, doc. 139). Como outros nomes de árbores procedentes de formas con sufixo –ale, o substantivo presentaba xénero feminino.
Documentação histórica
Moderna
- "Santa María Madalena das Nogais" 1547 AHUS, Protocolos S-207, doc. 166.
- "S. Andres de las Nogales" 1752 ibid., fol. 302.
- "San Andres de los Nogales" 1752 ibid., fol. 312.
Cognatos e nomes de lugares relacionados
En Galicia, fóra da forma As Nogais (lugar, parroquia e concello de Lugo), non se documentan outros topónimos procedentes directamente do étimo nucale. Si se documentan como topónimos diversas variantes do substantivo colectivo formado sobre nogal:
- Nogaledo: Un lugar no Barco de Valdeorras (OU). Este lugar dálle nome á parroquia correspondente (Focadela e Nogaledo).
- Nogareda: Un lugar en Carballo (CO).
- Nogaredo: Un lugar en Boimorto (CO).
- Nogarido: Sen artigo en dous lugares, un deles en Viveiro (LU) e o outro en Ourol (OU), e con artigo nun lugar tamén no concello de Ourol (OU).
En Portugal documéntase un lugar denominado Nogal no concello de Penafiel (distr. Porto). Non se documentan outras formas toponímicas procedentes ou derivadas do étimo nucale.
A forma Nogal rexístrase, ademais, no topónimo de tres entidades de poboación situadas en Castela e León, concretamente nas provincias de Palencia e de León: Nogales de Pisuerga (Palencia, no concello de Alar del Rey), Nogal de las Huertas (Palencia) e San Esteban de Nogales (León).
en Toponimia de Galicia e Portugal (PID2020-114216RB-C61), proyecto integrado en Toponomasticon Hispaniae, financiado por el MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. http://toponhisp.org
