Passar para o conteúdo principal
Voltar a ToponHisp
  • Consulta del diccionario
  • Resultados del proyecto
  • Bibliografía
  • Fuentes
  • Acesso investigadores
esglcaeupt-ptastan

Aritzu

Aritzu

Tipologia ou caracterização geográfica

Localidad
Idioma do topónimo
Vasco

Étimo

HAREITZ, HARITZ, ARETX
Vasco
Fitonímia

Ámbito semántico

Habitat humano » Povoação
Fitonímia

Resumo geral

Los elementos del topónimo son el sustantivo haritz 'roble' –en la actualidad y en general, aunque también ha tenido históricamente la acepción de 'árbol'– y el sufijo abundancial -zu, muy vivo igualmente en el habla coloquial, fuera de la toponimia: erdezu 'baboso', haizezu 'arrogante', mukizu 'mocoso', puzkertzu 'pedorro', zoldazu 'sucio', zorrizu 'piojoso', etc. La acepción original de Aritzu era 'sitio poblado de robles', 'robledo', si bien no se puede descartar completamente que fuera 'arboleda' (Cfr. Zuhatzu, A, N; Zuasti, Zuaztoi, N...).

Aspetos geográficos, históricos, administrativos

El concejo pertenece al valle y municipio de Anue, junto a los también concejos de Burutain, Egozkue, Etsain, Etulain, Leazkue y Olague. Hay, además un caserío llamado Etxaide.

Documentação histórica

Antiga e medieval

«Peyta d'Aritçu, 8 k. 2 ar.» (1259, García Arancón, 2000: LXI)

«Yturrias de Aritçu, 19 s. 6 d.» (1266, García Arancón, 2000: 70)

Aritçu (1268, Felones, 1982: 668)

Arritça (sic) (1280, Zabalo, 1972: 75)

Aritçu (1280, Zabalo, 1972: 151)

«In villa de Aritçu de pecta, 4 lib.» (1290, Pescador y Segura, 2002: 60)

«In villa de Aritçu de pecta, 30 k.» (1290, Pescador y Segura, 2002: 72)

«In Aritçu, de pecta, 4 lib.» (1290, Pescador y Segura, 2002: 278)

«In villa de Aritçu, de pecta, 4 lib.» (1291, Alegría, 2000: 52)

«In villa de Aritçu, de pecta, 30 k.» (1291, Alegría, 2000: 67)

«In valle de Anue, de milicia de Aritçu, 58 k. 2 ar.» (1291, Alegría, 2000: 69)

«In villa de Ariçu de peita, 4 lib.» (1294, Pescador, 2000: 119)

«In villa de Aritçu de peita 30 k.» (1294, Pescador, 2000: 137)

«In valle de Anue de milicia de Ariçu, 58 k. 2 r.» (1294, Pescador, 2000: 139)

«In villa de Aritçu, de pecta, 4 lib. [...] Ibi, pro yturreys, 19 s. 6 d.» (1300, Ciganda, 2006: 86)

«In villa de Aritçu, de pecta, 30 k.» (1300, Ciganda, 2006: 104)

«In valle de Anue, de milicia de Aritçu, 58 k. 2 ar.» (1300, Ciganda, 2006: 106)

«Martin d Ariçu panatero de Pomplona» (sic) (1345, García Larragueta, 1976: 83)

Ariçu (1350, Carrasco, 1973: 397, 406)

«vynna de Yenego d'Aritçu, ferrero qui fue» (Iruñea, 1364; Ciérbide y Ramos, 2000: 24)

Martin d’Ariçu, Miguel d’Ariçu, Garcia d’Ariçu, Eneco d’Ariçu (Pamplona / Iruñea, 1366; Carrasco, 1973: 538, 542, 546, 547)

Ariçu (1366; Carrasco, 1973: 564)

«En la villa de Aricu de pecha [...]» (1429, AGN, registros de comptos, 1ª serie, nº 392, 196 r.)

Moderna

Ariçu (1508, AGN, registros de comptos, serie 1ª, nº 535, 74 r.)

«En la villa de Aricu de pecha de dos pecheros reales» (1513, AGN, registros de comptos, serie 1ª, nº 541-2, 48 r.)

Aricu (1513, AGN, registros de comptos, serie 2ª, nº 1, 12 v.)

Ariçu, Juanes de Ariçu (1625-26, AGN, registros de comptos, serie 1ª, nº 554, 27 r.)

Arizurabidean 'en el camino a Aritzu' (Lantz, 1717; NTEM 42: 189)

Arizualdea 'lo de hacia Aritzu' (Olague, 1721; NTEM 42: 120)

«Arizu, l[ugar] del valle y arcip[restazgo] de Anué, mer[indad] de Pamplona, de su 5º part[ido] y dióc[esis] en el r[eino] de Navarra. Hállase situado á la parte meridional y en la falda del monte Arcegui (sic), y por esta causa es el mas alto de todos los pueblos del valle, y abunda mucho en ganado [...]. Su población consta de 13 casas y 84 personas. Debaxo del pueblo, y á la parte e., nace una fuente, cuyas aguas se unen luego con las que descienden de Arcequi» (1802, DRAH, vol. I, pp. 102-103)

«Arizu: l[ugar] del ayunt[amiento], valle y arciprestazgto de Anué, en la prov[incia], aud[iencia] terr[itorial] y c[apitanía] g[eneral] de Navarra, merind[ad], part[ido] jud[icial] y dióc[esis] de Pamplona (4 leg[uas]): sit[uado] en la falda del monte Arcequi, con libre ventilacion y clima muy saludable» (Madoz, 1845-50, vol. 2, p. 563)

«...iparr-aldean bakarrik dituzte borda batzuek, baina bordak eztu bizitegia esan nai, Pirineo'tik bera, Anue, Ultzama, Imotz eta Larraun'en baizik, eta zenbatasun gutxian ibar auetan ere: Anue'ko Aritzu'n, bost; bi edo iru Olague'n [...]» '....en el norte solo tienen unas bordas, bero borda no quiere decir 'vivienda' sino del Pirineo hacia abajo, solo en Anue, Ultzama, Imotz y Larraun, y en pequeño número incluso en estos valles: en Aritzu de Anue cinco, dos o tres en Olague [...]' (Etxegarai, 1926: 89)

Ari[t]zualde (Olague, actual; NTEM 42: 120)

Cognatos e nomes de lugares relacionados

Aritzu (Arizçu, probable despoblado de Arakil en 1366; Carrasco, 1973: 562. Debía estar entre Urritzola y Errotz)

Aritzuko malda 'la cuesta de Aritzu' (microtop. de Ilarregi, Ultzama, N)

Arizkun y Ariztegi (Baztan, N)

Arizkuren (Artzibar / Valle de Arce, N)

Aristu (Urraulgoiti / Urraúl Alto, N)

Aretxaga (Okondo, A)

Patxi Xabier Salaberri Zaratiegi:  "Aritzu", 

en Toponimia del País Vasco y Navarra (PID2020-114216RB-C64), proyecto integrado en el Toponomasticon Hispaniae, financiado por el MCIN/AEI/10.13039/ 501100011033 

[consultado en 27-07-2025].
Cerca: 26/07/2025
7748
no-portugues

Coordenadas: -1.614204 42.976299

Las coordenadas en el estado español proceden del IGE

×Cerrar

Visualización de capas

One fine body…

Close Save changes
Transcripción fonética
a'ɾits̻u
Província
Nafarroa / Navarra
População
53 (2025 https://nastat.navarra.es/es/recursos/nomenclator)

Gentilíco e apelidos colectivos

Gentílico(s)

aritzuarra

Pseudogentílico(s)
Sem dados

Antropónimos originados pelo topónimo

Apelido
Arizu
53 ocurrencias
Fonte: https://www.ine.es/widgets/nombApell/index.shtml

Primer apellido Arizu lehen deitura

Arizu
Apelido
Arizu
73 ocurrencias
Fonte: https://www.ine.es/widgets/nombApell/index.shtml

Segundo apellido Arizu bigarren deitura

Arizu
Nome
Não gerou nome pessoal

Bibliografia específica

Não há bibliografía

Assinaturas

Redação: Patxi Xabier Salaberri Zaratiegi

Aritzuko sarrera. Patxi Salaberriren argazkia.

Aritzuko sarrera. Patxi Salaberriren argazkia.

Aritzu herria gibeleko aldetik ikusirik. Peio Kamino Kaminondoren argazkia.

Aritzu herria gibeleko aldetik ikusirik. Peio Kamino Kaminondoren argazkia.

Ministerio de ciencia
Xunta de Galicia
Instituto da Lingua Galega
UPNA
UAM
Universidad de Zaragoza

El proyecto I+D+I Toponomasticon Hispaniae está financiado por el MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. La presente aplicación contó con una ayuda para la consolidación y estruturación de unidades de investigación competitivas de la Xunta de Galicia (ED431C 2021/20).

Menú del pie

  • Políticas de privacidade
  • Políticas de cookies
  • Contacto
-
-
-
-