Skip to main content
Volver a ToponHisp
  • Consulta del diccionario
  • Resultados del proyecto
  • Bibliografía
  • Fuentes
  • Acceso investigadores
esglcaeupt-ptastan

Barbadás

Barbadás

Tipoloxía ou caracterización xeográfica

Concello
Idioma del topónimo
Galego

Étimo, evolución, motivación

*BARBATA
Incierto
Oscuro

Derivado

BARBATA » -ANES

Resumen general

O posible étimo, *BARBATANIS ou BARBATANES, pode ser un fitónimo, derivado de barbada 'sarmento con raíces para o plantío de viñas' ou un hidrónimo prerromano, derivado da raíz *bher- ‘brotar, fluír’.

 

Aspectos históricos e administrativos

O concello creouse co nome castelanizado de Valenzana, polo lugar e parroquia da Valenzá (FariñaJamardo_1990). En 1857, porén, toma o nome do lugar de Barbadás (Barbadanes). A forma galega lexítima non se restitúe ata 1985 (VariacionesMunicipios). 

Información específica de étimo para este topónimo

Como apunta Gonzalo Navaza_Fitotoponimia, a terminación podería corresponder a un plural en -ALES, pero as atestacións medievais (-aens, -anes, -anis) apuntan a un étimo rematado en -ANES (acusativo plural) ou -ANIS (xenitivo dun nome de posesor xermánico). Ademais, en Portugal hai Barbadães, que podería ter a mesma orixe. do Agora ben, non se localiza ningún nome xermánico ao que se poida asociar. Así as cousas, pódese ter en conta un derivado do fitónimo barbada, que aparece nos dicionarios galegos como ''sarmento con raíces para o plantío de viñas' ou, como suxire Bascuas_2014, ter orixe prerromana. Este autor propón un derivado da raíz *bher- ‘brotar, fluír’. A falta doutros datos, a dúbida entre as dúas posibilidades persiste noutras formas toponímicas: Barbeira, Barbadelo, e os ríos andaluces Barbata (Granada), Barbate (Cádiz). En Barbadás, a situación a carón do río Barbaña é favorabale á motivación hidronimica, pero a fitonímica segue a ser posible. En canto ó valor do sufixo, pode ser plural ou xentilicio: ‘os dalgún *Barvada ou *Barbada. En Ribadavia (Ou) existiu un lugar Barbada, non idenficado e hoxe aparentemente desaparecido: contra aquam de Barvada 1224, ad Barvadam 1228, casam de Barvada 1234, cortinale da Barvada 1270 (CDOseira).

A terminación –ás (< ANIS) é a propia do bloque central (DialectGal), onde se sitúa todo o concello de Barbadás. Esa mesma terminación é a que presentan os resultados de -ANES (CANES > cas) e contrasta coas dos bloques occidental (CANES > cans) e oriental (CANES > cais).

 

Documentación histórica

Antigua y medieval

  • "Menendus Salvatoris de Barvadaens, miles" 1221 CDCatOurense p.79-80
  • "in termino de Barvadanes" 1253 CDCatOurense p. 190
  • "et alias duas cupas et unam que sunt in Barbadanis" 1268 CDCatOurense p. 316-318
  • "Rodrigo Eanes de Soutomayor, morador que agora sodes en Barbadaas" 1434 CDSanClodiodoRibeiro p. 659
  • "moradores e pobradores do dito couto de Sobrado e Barbadáas" 1447 CDDevanceiros p. 49
  • "Juan de Seoane, juyz de Barbadás" 1447 CDDevanceiros p. 49

Moderna

  • "san Juan de Barvadanes" 1752 CME - Barbadás - Barbadás
  • "Barbadanes" 1845-1850 DicMadoz

Cognados

Con xénero masculino e sufixo diminutivo -ELLU: Barbadelo, parroquia en Sarria (Lu)

En Portugal,. Barbadães (Braga) e Barbadães de Baixo e Barbadães de Cima (Vilareal).

Eduardo Louredo Rodríguez:  "Barbadás", 

en Toponimia de Galicia e Portugal (PID2020-114216RB-C61), proyecto integrado en Toponomasticon Hispaniae, financiado por el MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. http://toponhisp.org 

[consultado en 01-12-2025].
Fecha: 10/11/2025
4594
no-portugues

Coordenadas: -7.887517 42.299057

Las coordenadas en el estado español proceden del IGE

×Cerrar

Visualización de capas

One fine body…

Close Save changes
Transcripción fonética
baɾβaˈðas
Audio
Provincia
Ourense
Población (INE 2020)
11.140 (2023)

Gentilicio y apodos colectivos

Gentilicio(s)

Barbadanense

Seudogentilicio(s)
Sin datos

Antropónimos originados por el topónimo

Apellido
No ha generado apellido
Nombre
No ha generado nombre personal

Bibliografía específica

No hay bibliografía

Firmas

Redacción: Eduardo Louredo Rodríguez

Revisión: Ana I. Boullón Agrelo

Ministerio de ciencia
Xunta de Galicia
Instituto da Lingua Galega
UPNA
UAM
Universidad de Zaragoza

El proyecto I+D+I Toponomasticon Hispaniae está financiado por el MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. La presente aplicación contó con una ayuda para la consolidación y estruturación de unidades de investigación competitivas de la Xunta de Galicia (ED431C 2021/20).

Menú del pie

  • Políticas de privacidad
  • Políticas de cookies
  • Contacto
-
-
-
-