Santiso
Tipoloxia o caracterització xeogràfica
Étimo
Ámbito semántico
Resum general
Santiso é un haxiotopónimo con base no haxiónimo Sanctu Thyrsu, forma latina que remite á figura de San Tirso de Apolonia (Piel_Santos, § 51).
Aspectes geogràfics, històrics, administratius
O municipio constituíuse no ano 1836 con diversas parroquias que pertenceran no Antigo Réxime ás xurisdiccións de Abeancos, Boente, Melide e couto de Vilar de Ferreiros, todas elas na provincia de Santiago. O nome procede da parroquia na que, daquela, se estableceu a casa consistorial (NavazaConcellosCor, p. 91).
Información específica de étimo para este topónimo
Santiso é un haxiotopónimo que remite ao haxiónimo Sanctu Thyrsu, forma latina que remite á figura de San Tirso de Apolonia (Piel_Santos, § 51). Santo Tirso foi un mártir cristián de Cesarea, finado en Apolonia contra mediados do século III e venerado na Península Ibérica dende antes do século VIII. O nome Thyrsus era cognome romano e procedía do grego antigo Θύρσος
Documentació històrica
Antiga i medieval
- "nos damus tibi in prestimonium illud prestimonium quod de nobis tenet pater tuus in Linares et in Sancto Tirso" 1270 CDVilarDonas, doc. 44.
Moderna
Cognats i topònims relacionats
Ademais da parroquia que lle dá nome ao concello, hai en Galicia cinco parroquias que presentan o haxiotopónimo de Santiso:
- Santiso en Antas de Ulla (LU), Lalín (PO) e Maceda (OU)
- Vilanova de Santiso en Malpica de Bergantiños (CO)
- Santiso de Vuiturón en Muxía (CO)
O haxiotopónimo, baixo as variantes Santiso, San Tirso e Santo Tirso, designa tamén diversos núcleos menores de poboación:
- Santiso. Ademais dos cinco lugares que lle dan nome ás parroquias citadas máis arriba, hai en Galicia outros sete lugares chamados Santiso nos seguintes concellos, respectivamente: A Fonsagrada (LU), Muras (LU), Aranga (CO), O Pino (CO), Sandurniño (CO), Touro (CO) e O Irixo (OU).
- San Tirso. Dous lugares, un en Outes (CO) e outro en Silleda (PO)
- Santo Tirso. Lugar en Sober (LU).
En Portugal rexístrase como topónimo únicamente a forma Santo Tirso: unha vez como nome dun lugar no concello de Celorico de Basto (distr. Braga) e outra como nome dun lugar, parroquia e concello no distrito de Porto.
Por último, rexistramos Santiso como nome de lugar no concello de Ibias (Asturias), lindeiro coa Fonsagrada e Navia de Suarna.
en Toponimia de Galicia e Portugal (PID2020-114216RB-C61), proyecto integrado en Toponomasticon Hispaniae, financiado por el MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. http://toponhisp.org
Coordenades:-8.038688 42.84602
Les coordenades a l'estat espanyol procedeixen de l'IGE
Gentilici i renoms col·lectius
santiseira, santiseiro (Costas_Xentilicios)
santisesa, santisés
Antropónims originats pel topònim
En Galicia documéntanse dous apelidos procedentes do haxiónimo Sanctu Thyrsu: Santiso e Santirso. A forma máis frecuente é a popular (con asimilación da vibrante), que se estende por todo o territorio, aínda que en desigual medida. Os casos de Santirso son menos frecuentes e concéntranse no concello de Vigo.
Bibliografía específica
Signatures
Redacció: Paula Bouzas
