Luzuriaga
Tipología o caracterización geográfica
Étimo
Ámbito semántico
Resumen general
Es un compuesto de lur 'tierra', zuri 'blanca' y el sufijo locativo-abundancial -aga muy común en toponimia vasca, con un significado inicial de 'lugar donde hay / abunda (la) tierra blanca'.
Información específica de étimo para este topónimo
Los componentes del topónimo son claros: lu- variante en composición de lur 'tierra' (así en 1257), zuri 'blanca' y el sufijo locativo-abundancial -aga (véase Amezketa). Con lur encontramos en toponimia otros adjetivos que indican color, por ejemplo beltz 'negra', gorri 'roja, roya', urdin 'gris azulada', etc. La evolución del grupo -rz- ha sido aquí distinto al del topónimo navarro Lusarreta (< lur + zahar + -eta).
Documentación histórica
Antigua e medieval
Lurçurriaga (1257, Rodríguez, 1989: 217)
don Lope de Luçuriaga (c. 1275, Rodríguez, 1989: 304)
Luçuriaga (1351, Iñurrieta, 1989: 95)
Luçuriaga (1379, Pozuelo, 2010: 791)
Luçuriaga (1390, Crespo, Cruz y Gómez, 1992: 123)
Luzuriagabaso 'bosque de Luzuriaga' (Asparrena, 1396; Pozuelo, 2001: 10)
«Sancho Ruyz de Luçuriaga, fijo de Ruy Perez» (1426, Paz Moro, 2013: 166)
Ferrand Sanches de Luçuriaga (1451, Goicolea, 2002: 2)
«Rodrigo de Luzuriaga, vezino y morador en la aldea de Guereñu» (1456, Pozuelo, 1998: 29)
«...pieça de Rodrigo Ybannez de Luçuriaga» (Arriola, 1470; Paz Moro, 2013: 204)
«...una pieça de Pero Ruyz de Luçuriaga, veçino de Larrea» (1488, Paz Moro, 2013: 240)
«Estas son las pieças e heredades que el monesterio (Barria) tiene en Luçuriaga» (1488, Paz Moro, 2013: 250)
«...açequia que viene de Gordoa para Luçuriaga» (1488, Paz Moro, 2013: 250)
«E yo Rodrigo, alcalde de Luçuriaga [...]» (1488, Paz Moro, 2013: 265)
Moderna
Luçuriaga (1508, 1514, Pozuelo, 2010: 137, 387-389)
Luçuriagua (1551, Díaz Bodegas, 1998: 223)
«Luçuriagan jaio çinean / Langarican çaoz» 'naciste en Luzuriaga / estás en Langarika' (Lazarraga, c. 1600, 47 r.).
Luzuriagurpidea 'el camino de carros de Luzuriaga'? (Arriola, 1712; López de Guereñu, 1989: 312)
Luzuriaga (s. XVIII, Goikoetxea, 1982: 33)
Luzuriaga (1802, DRAH, vol. I, p. 471)
Luzurriaga (sic) (1810, anónimo, 67)
Luzuriagabidea 'el camino de Luzuriaga' (Zalduondo, 1830; López de Guereñu, 1989: 312)
Luzuriaga (Madoz, 1845-1850, vol. 10, p. 475)
Luzuriagabaso '(el) bosque de Luzuriaga' (Luzuriaga, 1956; López de Guereñu, 1989: 312)
en Toponimia del País Vasco y Navarra (PID2020-114216RB-C64), proyecto integrado en el Toponomasticon Hispaniae, financiado por el MCIN/AEI/10.13039/ 501100011033