Ir o contido principal
Volver a ToponHisp
  • Consulta del diccionario
  • Resultados del proyecto
  • Bibliografía
  • Fuentes
  • Acceso investigadores
esglcaeupt-ptast

Zabalegui / Zabalegi

Zabalegui / Zabalegi

Tipoloxía ou caracterización xeográfica

Localidad
Idioma do topónimo
Vasco

Étimo

ZABAL
Vasco
Valoración » Calidade

Ámbito semántico

Hábitat humano » Poboación

Resumo xeral

Es un topónimo descriptivo compuesto del nombre común zabal 'llano', 'terreno ancho' y el sufijo locativo -egi. La acepción original era 'llanura'.

Información específica de étimo para este topónimo

La base es zabal, que normalmente es un adjetivo con la acepción de 'ancho', 'amplio', pero también, como es el caso, puede ser un sustantivo que significa 'llano', 'llanura'. Además, en ocasiones designa la zona en la que un término más o menos cerrado se abre, o la parte en la que un monte o terreno costanero deja de serlo y se convierte en llano.

El sufijo es -egi 'lugar' que luego se ha reanalizado como -tegi y se ha hecho independiente ('establo', 'cubierto para el ganado'... Véase DGV/OEH) a partir de palabras como artegi 'redil', de ardi 'oveja' + -egi. El origen último es hegi 'borde' (Mitxelena, 1949: 198; véase ahora Salaberri y Salaberri, 2024).

Documentación histórica

Antiga e medieval

«Episcopus dompnus Johannes tempore quo mandabat ual de Elorçe [...]. Senior Santio Fortuniones de Erraondo. Senior Santio Guideriz de Çaualegui» (1067, Martín Duque, 1983: 123)

«...ego Blasco, monachus de Zaualegi, comparaui in termino de Zvloeta [...] in loco qui uocatur Hormeta, de Auria Uita de Elorze [...] Azenar et Eneco Celaco de Zaualegi [...]. Et in termino de Zaualegui, in loco qui uocatur Horcamendi» (c. 1097, Martín Duque, 1983: 228)

«...ad te senior Garsias Aceariz de Otau. Placuit enim nobis et tibi ut daremus tibi unam uineam de argenço e medio in Çuloeta, in loco que dicitur Moreçuria permuta de tua terra que est iuxta uineam de Sancti Felicis de Hvaldea [...]. Et est ferme de nostra parte senior Garsias Lopiz de Çaualegui, et de sua parte senior Auriel Sanz de Çuloeta» (1083-1120, Martín Duque, 1983: 361)

Çavalegui (1246, García Larragueta, 1957: 307)

Çavalegui (1268, Felones, 1982b: 632)

Çavaleguy (1290, García Larragueta, 1957: 591)

«De tributo vinee que fuit Garsie de Çavaleguy» (Pamplona/Iruñea, 1294, Pescador, 2000: 154; 1300, Ciganda, 2006: 116)

«En Çavallegui, Johannis Garsie nota: [...] Garcia Xemeniz de Çavallegui (1300, Ciganda, 2006: 216)

«Item et otra huesca de Çaualegui [...] Item et mas otra huesqua de Çaualegui que deue Iohan Periz de Çaualegui dos sueldos et seys dineros» (1308, Zabalza, 1997: 371)

«Yenego Xemeniç de Çaualegui, morant en Montrreal» (1322, Zabalza, 1998: 2)

Moderna

Zabaleguibidazpea 'lo de debajo del camino de Zabalegi' (Zulueta, 1602; NTEM, 38: 256)

Zabalegui bidea, Zabaleguividea 'el camino de Zabalegi' (Elorz / Elortz, 1675; NTEM 38: 247)

Zabaleguibidea 'el camino de Zabalegi' (Zulueta, 1769; NTEM, 38: 256)

Zabaleguisotoondoa 'lo de junto al soto de Zabalegi' (Elorz / Elortz, 1798, NTEM 38: 247)

Zabaleguizelaya 'el llano de Zabalegi' (Torres de Elorz / Dorre, 1797; NTEM 38: 253)

«Zabalegui, lugar del valle de Elorz» (DRAH, II, 1802: 519)

«Zavalegui...9 (fuegos)...015 (almas)» (Aoiz de Zuza, 1797-1803, 7 r.)

Cognados e topónimos relacionados

Zabaltza o Ibarzabaltza (Ibargoiti, N)

Zabaltza (Valdechauri / Etxauribar, Urraul Alto / Urraulgoiti, N)

Zabaltzeta (Valle de Unciti / Untzitibar, N)

Zabalegi es habitual en microtoponimia:

Zabalegi (Zabalegui, Eulz / Eultz, N, 1726, AGN, pr. de Artavia / Artabia, 23, G. de Urra; 1851, Meoz / Meotz, N, AGN, hipotecas de Aoiz / Agoitz, 3, p. 471)

Zabalegi (llano de, actual; Aramendia, N, NTEM 23: 39)

Zabalegi (actual, Larrión / Larrion, N; NTEM 23: 96)

Zabalegigaina  'el alto de Zabalegi', 'lo de encima de Zabalegi' (Zabalegui Gaina, Eulz / Eultz, N, 1726, AGN, pr. de Artavia / Artabia, 23, G. de Urra)

Zabalegisakana 'el barranco de Zabalegi', 'la hondonada de Zabalegi' (Zabaleguisacana, Eulz / Eultz, N, 1726, AGN, pr. de Artavia / Artabia, 23, G. de Urra)

Patxi Xabier Salaberri Zaratiegi:  "Zabalegui / Zabalegi", 

en Toponimia del País Vasco y Navarra (PID2020-114216RB-C64), proyecto integrado en el Toponomasticon Hispaniae, financiado por el MCIN/AEI/10.13039/ 501100011033 

[consultado en 11-05-2025].
Data: 16/08/2024
2277
no-portugues

Coordenades:-1.583748 42.731353

As coordenadas no estado español proceden do IGE

×Cerrar

Visualización de capas

One fine body…

Close Save changes
Transcrición fonética
θaβaˈleɣi / s̻aˈβaleˌɣi
Provincia
Nafarroa/Navarra
Poboación (INE)
49 (2023)

Xentilicio e alcumes colectivos

Xentilicio(s)

zabalegiarra

Pseudoxentilicio(s)
Sen datos

Antropónimos orixinados polo topónimo

Apelido
Zabalegui
993 ocurrencias
Fonte: https://www.ine.es/widgets/nombApell/index.shtml
Zabalegui
Apelido
Zabalegi
104 ocurrencias
Fonte: https://www.ine.es/widgets/nombApell/index.shtml
Zabalegi
Nome
Non xerou nome persoal

Bibliografía específica

Non hai bibliografía

Sinaturas

Redacción: Patxi Xabier Salaberri Zaratiegi

Zabalegi herria eta gibelean Alaitz mendia. Lidia Salaberriren argazkia.

Zabalegi herria eta gibelean Alaitz mendia. Lidia Salaberriren argazkia.

Zabalegi eta Alaitz, urrunxagotik. Lidia Salaberriren argazkia.

Zabalegi eta Alaitz, urrunxagotik. Lidia Salaberriren argazkia.

Ministerio de ciencia
Xunta de Galicia
Instituto da Lingua Galega
UPNA
UAM
Universidad de Zaragoza

O proxecto I+D+I Toponomasticon Hispaniae está financiado polo MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. A presente aplicación contou cunha axuda para a consolidación e estruturación de unidades de investigación competitivas da Xunta de Galicia (ED431C 2021/20).

Menú del pie

  • Políticas de privacidade
  • Políticas de cookies
  • Contacto
-
-
-
-