Ir o contido principal
Volver a ToponHisp
  • Consulta del diccionario
  • Resultados del proyecto
  • Bibliografía
  • Fuentes
  • Acceso investigadores
esglcaeupt-ptastan

Peñarrubias del Pirón

Peñarrubias del Pirón

Tipoloxía ou caracterización xeográfica

Localidad
Idioma do topónimo
Castellano

Étimo

PĬNNA
Latino
Oronimia » Elevación
RŬBEA, RŬBEU
Latino
Valoración » Cor
*PETRŌNE
Latino
Oronimia » Litonimia

Resumo xeral

Topónimo transparente, claro, paralelo a otros muchos semejantes existentes en todo el conjunto de la toponimia hispánica.  El nombre que hace alusión a las piedras rojizas de los montes próximos al río Pirón.Como en tantos otros casos el castellano rubias expresa aquí la noción de "rojizas". Se trata de una reintroducción del latín RUBEUS, -A, -UM, cuyo resultado patrimonial en castellano es royo, -a, muy frecuente en toponimia, pero hecho desaparecer probablemente por rubio, rojo y otros términos del mismo o parecido cpontenido semántico. El segundo elemento del compuesto se refiere al río Pirón, que corre por sus cercanías. Este nombre, a su vez, parece que procede de una forma *PETRŌNE, derivada de lat. PĔTRA, que hallamos a menudo en la toponimia hispánica.

Aspectos xeográficos, históricos, administrativos

Localidad a orillas del río Pirón y a la falda de los montes cercanos, en una altitud de unos 900 metros sobre el nivel del mar. Forma parte de la subcomarca de los valles del Pirón y del Polendos y actualmente es una pedanía dependiente del municipio de Escobar de Polendos. El pueblo se ubica en un entorno natural de gran valor paisajístico, ya que desde aquí se accede a los cañones formados por los ríos Pirón y Viejo, que atraviesan las franjas calcáreas de la sierra segoviana El valle del río Pirón es conocido por su riqueza en flora y fauna, así como por la presencia de yacimientos arqueológicos y restos de asentamientos humanos desde tiempos prehistóricos. La primera referencia histórica de Peñarrubias de Pirón data del año 1247, cuando aparece mencionada como Pennas Ruvias, nombre que hace alusión a las piedras rojizas de los montes próximos al río Pirón. Estuvo integrada en el sexmo de San Lorenzo, de la Comunidad de Ciudad y Tierra de Segovia.

Documentación histórica

Antiga e medieval

  • "Pennas Ruvias", 1247, DocSegovia, 141.

Moderna

  • "En el lugar de Peñarrubias...", 1752, CME, PARES.
  • "Peñarrubias pasa a llamarse Peñarrubias del Pirón. Censo de 1857", Variaciones.
  • "Escobar incorpora el territorio del extinguido Peñarrubias. Censo de 1857", Variaciones.

Cognados e topónimos relacionados

La imagen de una peña color rojo, bermeja, colorada, es frecuente en la toponimia española, expresada mediante los adjetivos rubia, roya o con otros. Así, podemos mencionar casos como Peñarroya-Pueblo Nuevo (Córdoba), Peñarroya de Tastavins (Teruel), Peñarroja (Laguardia, Álava), Peñarrubia (Cantabria), Casa de la Peñarrubia (Villena, Alicante), Penarrubia (Curtis, La Coruña), Peñas Rubias (San Agustín del Guadalix, Madrid), Umbría de Peña Bermeja (Socovos, Albacete), Peñas Bermejas (Dalías, Almería), Barranco de Peña Colorada (Carboneras de Guadazaón, Cuenca), La Penya Roja (Estivella, Valencia), etc. Para la imagen de "peña roja" en la toponimia vasca es especialmente interesante en esta misma obra Aizkorbe (Navarra), de significado "bajo la peña roja".

E. Nieto Ballester:  "Peñarrubias del Pirón", 

Toponimia de las zonas central, sur e insular atlántica PID2020-114216RB-C66,proyecto de investigación financiado por el Ministerio de Ciencia, Innovación y Universidades, integrado en el Toponomasticon Hispaniae. 

[consultado en 18-06-2025].
Data: 06/06/2025
7365
no-portugues

Coordenades:-4.086120583 41.098083628

As coordenadas no estado español proceden do IGE

×Cerrar

Visualización de capas

One fine body…

Close Save changes
Transcrición fonética
peɲa'ruβ̞jas ðepi'ron
Provincia
Segovia
Poboación (INE)
14 (2024)

Xentilicio e alcumes colectivos

Xentilicio(s)
Sen datos
Pseudoxentilicio(s)
Sen datos

Antropónimos orixinados polo topónimo

Apelido
Non xerou apelido
Nome
Non xerou nome persoal

Bibliografía específica

Non hai bibliografía

Sinaturas

Redacción: E. Nieto Ballester

Ministerio de ciencia
Xunta de Galicia
Instituto da Lingua Galega
UPNA
UAM
Universidad de Zaragoza

O proxecto I+D+I Toponomasticon Hispaniae está financiado polo MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. A presente aplicación contou cunha axuda para a consolidación e estruturación de unidades de investigación competitivas da Xunta de Galicia (ED431C 2021/20).

Menú del pie

  • Políticas de privacidade
  • Políticas de cookies
  • Contacto
-
-
-
-