Ir o contido principal
Volver a ToponHisp
  • Consulta do dicionario
  • Resultados do proxecto
  • Bibliografía
  • Fontes
  • Acceso investigadores
esglcaeupt-ptastan

Odeleite

Odeleite

Tipoloxía ou caracterización xeográfica

Río
Idioma do topónimo
Portugués

Étimo

WAD
Árabe
Hidronimia » Corrente
LEITE
Incierto
Hidronimia » Corrente

Ámbito semántico

Hidronimia » Corrente

Resumo xeral

Nome de rio formado por um composto provavelmente híbrido, associando o elemento árabe WAD a um segundo elemento de origem incerta.

Aspectos xeográficos, históricos, administrativos

Afluente da margem direita do rio Guadiana (cf. CMP 1:25 000, folhas 589 – Feiteira - Tavira, 590 – Alcarias, Alcoutim, 582 – Vaqueiros, Alcoutim, 583 – Odeleite, Castro Marim). Baptista_ChorogModernaPt (p. 152) refere que a nascente desta ribeira se encontra “a N. E. de Loulé; corre em direcção geral E. N. E. fazendo muitas e pronunciadas curvas; depois em curvas ainda maiores com as convexidades para o N. e em direcção geral a E., entrando no Guadiana, na F. de Odeleite, com 13l de curso”.

Información específica de étimo para este topónimo

Hidrónimo formado pelo árabe WAD e um segundo elemento de origem desconhecida. No DOELP, relaciona-se Odeleite ao hidrónimo andaluz Guadalete (Cádis) e a uma ribeira em Marrocos, a nordeste de Fez, uadi al-laban, literalmente ‘rio de leite’, o que implica analisar Odeleite como resultado de anexação, construção equivalente a um genitivo, na qual ambos os elementos estão determinados, embora apenas o segundo nome apresente o artigo: Guadalajara < árabe andaluz wad al-ḥaǧāra, ‘o rio (leito) das pedras’ (Noll 2006: 42).

Acontece que os hidrónimos e topónimos arabizados do território português que incluem o elemento WAD não parecem apresentar artigo, sugerindo que o segundo elemento é nome próprio: Odemira (cf. Mira), Odesseixe (cf. ribeira de Seixe). Mas, mesmo supondo que o [l] de -leite representa de algum modo a líquida do artigo árabe, não é possível identificar a origem árabe de -leite, que a ter essa proveniência, teria um [l] resultante da simplificação de duas líquidas (a do artigo e a do substantivo determinado) nem apoiar a análise do mesmo elemento como sintagma formado pelo artigo e um hipotético *-eite. 

A relação com Guadalete e a sua etimologia não é despicienda. É de atentar na hipótese de Terés_Nómina (p. 346-359), que sugere que o segundo elemento do topónimo Guadalete provém do uso antroponímico de (al) layt ‘leão’ ou o nome do clã berbere dos banu allayt, donde wād allayt (Terés_1992, p. 25, n. 40), forma que permite explicar Guadalete, nome alternativo do rio Corbones (afluente da margem esquerda do Guadalquivir), e Guardalete, na província de Toledo.

Documentación histórica

Antiga e medieval

Sem formas medievais nas fontes consultadas.

Moderna

  • "De Castro Marim três léguas para o norte está o lugar do Deleite" 1607 HRAlg p. 171

 

Paisaxe toponímica próxima

Nas margens do rio assim chamado, encontra-se a povoação do mesmo nome, Odeleite.

Cognados e topónimos relacionados

Talvez Guadalete, na província de Cádis.

Carlos Rocha:  "Odeleite", 

en Toponimia de Galicia e Portugal (PID2020-114216RB-C61), proyecto integrado en Toponomasticon Hispaniae, financiado por el MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. http://toponhisp.org 

[consultado en 23-11-2025].
Data: 23/11/2025
8215
portugues

Coordenades:-7.469187 37.348608

As coordenadas no estado español proceden do IGE

×Cerrar

Visualización de capas

One fine body…

Close Save changes
Transcrición fonética
[ɔdɨˈlɐj.tɨ]
Provincia
Faro
Poboación (INE)
Sen datos

Xentilicio e alcumes colectivos

Xentilicio(s)

odeleitense

Pseudoxentilicio(s)
Sen datos

Antropónimos orixinados polo topónimo

Apelido
Non xerou apelido
Nome
Non xerou nome persoal

Bibliografía específica

Non hai bibliografía

Sinaturas

Redacción: Carlos Rocha

Correia PM. 2003 "Ribeira de Odeleite, Odeleite, Portugal" Wikipédia (https://de.wikipedia.org/wiki/Odeleite#/media/Datei:Ribeira_de_Odeleite.JPG)

Correia PM. 2003 "Ribeira de Odeleite, Odeleite, Portugal" Wikipédia (https://de.wikipedia.org/wiki/Odeleite#/media/Datei:Ribeira_de_Odeleite.JPG)

Ministerio de ciencia
Xunta de Galicia
Instituto da Lingua Galega
UPNA
UAM
Universidad de Zaragoza

O proxecto I+D+I Toponomasticon Hispaniae está financiado polo MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. A presente aplicación contou cunha axuda para a consolidación e estruturación de unidades de investigación competitivas da Xunta de Galicia (ED431C 2021/20).

Menú del pie

  • Políticas de privacidade
  • Políticas de cookies
  • Contacto
-
-
-
-