Ir o contido principal
Volver a ToponHisp
  • Consulta del diccionario
  • Resultados del proyecto
  • Bibliografía
  • Fuentes
  • Acceso investigadores
esglcaeupt-ptast

Izarraitz

Izarraitz

Tipoloxía ou caracterización xeográfica

Elevación
Idioma do topónimo
Vasco

Étimo

IZAR
Vasco
Fitonimia

Ámbito semántico

Oronimia » Elevación

Resumo xeral

Los componentes del orónimo son izar, nombre de una hierba (Stellaria holostea), y el sufijo locativo abundancial -itz, con el sentido inicial de 'lugar en el que abunda la hierba estrellada o izarbelarra'.

Información específica de étimo para este topónimo

Se trata de un compuesto de izar, nombre de una hierba (Stellaria holostea), y el sufijo locativo abundancial -itz, presente en otros topónimos como Ziaurritz (ziaurri 'yezgo'), localidad de Navarra, y Zeapeitz (zeape, ziape 'mostaza'), término de Pamplona / Iruña (Jimeno y Salaberri, 2006: 336-337). Es decir, se trata en origen de 'el lugar donde abunda la estrellada o Stellaria holostea'.

Que el final en origen era -itz y no -aitz queda claro viendo la documentación; el cambio -itz a -aitz es moderno –se documenta por primera vez en 1770– y se debe a la etimología popular que favorece la identificación del sufijo -itz con el nombre común haitz 'peña' 'piedra' 'roca', abundante en la sierra como puede observarse en las fotografías. Izarraitz en la actualidad es también el nombre del barrio de Azpeitia situado a las faldas del monte (Salaberri y Zaldua 2019: 96).

En Álava existen dos localidades del mismo origen: Izarra (Urkabustaiz) e Izartza (Bernedo), y en Apatamonasterio (Bizkaia) Izarraga es el nombre de un caserío. Sobre estos topónimos véase Salaberri (2015: 223-224).

Documentación histórica

Antiga e medieval

Yçarrizpe, «moiones por Yçarrizpe arriba» (1384, Mtez., Glez. y Mtez., 1996: 194, 195)

sierra de Yçarriz (1458, 1487?, Ayerbe, 1993: 33, 64)

Moderna

Izarriz (Martínez de Isasti, 1850 [1625-26]: 231)

«Gure Izarrizco arri nabar edo jazpe ederraquin emen Loyolan guertatcen dana» (Kardaberatz, 2004 [1761]: 45)

«Izarriz, montaña altísima, en jurisdicción de Azpeitia y Azcoitia» (Larramendi, 1985 [1754]: 57)

Monte de Yzaraiz (López, 1770)

Izarriz (Iztueta, 1847: 36)

«Izarraizco aitzaren gañetic aguiri dira», Izarraitzen (Iztueta, 1847: 37, 38)

«Cestonaco mendi Izarraitz, eta Erchina deitzen zaiotenean badirá arrobiac [...] Azpeitico mendi ospatsu Izarraitzcoan arquitzen dira arrobi balio andico asco» (Iztueta, 1847: 55)

«Guisa berpereco arri puscac topatzen dira erri onetaco (Zestoako) mendi Izarritzcoan ere» (Iztueta, 1847: 74)

«Loiolaco atari aurrea, barrumpeco ibiltoqui, sucalde eta guela-etarañocoac daude iturri eder garbiaquin ondo janciac. Erri onen mugapeco mendi Izarraitzcoan dago iturri bat miraritsua chit» (Iztueta, 1847: 82)

Itzarriz (monte, DRAH, I, 1802: 208, 390)

Itzarriz (Madoz, IX, 1847: 469-470)

Izarriz (Nopgui, 1857: 12)

monte de Izarriz (Gorosabel, 1862: 77)

Izarriz (barrio rural de Azpeitia, Gorosabel, 1862: 88)

«Carga la Izarraitz, / Descarga la Erniyo, / Guarda la Altzola, / Endemás la Semeola» (Barandiaran, 1972 [1923]: 300; conjuro recogido en el caserío Semeola de Aia)


 

Cognados e topónimos relacionados

Izarra (A)

Izarraga (B)

Izartza (A)

Patxi Xabier Salaberri Zaratiegi:  "Izarraitz", 

en Toponimia del País Vasco y Navarra (PID2020-114216RB-C64), proyecto integrado en el Toponomasticon Hispaniae, financiado por el MCIN/AEI/10.13039/ 501100011033 

[consultado en 12-05-2025].
Data: 08/11/2024
973
no-portugues

Coordenades:-2.290821 43.200942

As coordenadas no estado español proceden do IGE

×Cerrar

Visualización de capas

One fine body…

Close Save changes
Transcrición fonética
i's̻arai̯ts̻
Provincia
Gipuzkoa
Poboación (INE)
Sen datos

Xentilicio e alcumes colectivos

Xentilicio(s)
Sen datos
Pseudoxentilicio(s)
Sen datos

Antropónimos orixinados polo topónimo

Apelido
Non xerou apelido
Nome
Non xerou nome persoal

Bibliografía específica

Non hai bibliografía

Sinaturas

Redacción: Patxi Xabier Salaberri Zaratiegi

Izarraitz. Luis Mari Zalduaren argazkia.

Izarraitz. Luis Mari Zalduaren argazkia.

Izarraitz eta Izarraizpe. Luis Mari Zalduaren argazkia.

Izarraitz eta Izarraizpe. Luis Mari Zalduaren argazkia.

Ministerio de ciencia
Xunta de Galicia
Instituto da Lingua Galega
UPNA
UAM
Universidad de Zaragoza

O proxecto I+D+I Toponomasticon Hispaniae está financiado polo MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. A presente aplicación contou cunha axuda para a consolidación e estruturación de unidades de investigación competitivas da Xunta de Galicia (ED431C 2021/20).

Menú del pie

  • Políticas de privacidade
  • Políticas de cookies
  • Contacto
-
-
-
-