Skip to main content
Itzuli ToponHisp
  • Consulta del diccionario
  • Resultados del proyecto
  • Bibliografía
  • Fuentes
  • Ikertzaileentzako sarrera
esglcaeupt-ptast

Panticosa / Pandicosa

Panticosa / Pandicosa

Tipologia edo geografia karakterizazioa

Municipio
Idioma del topónimo
Aragonés

Etimoa

*PANTĬCA
Latino
Mendi izenak » Goraguneak

Ámbito semántico

Mendi izenak » Goraguneak

Derivado

PANTĬCA » -ŌSA

Laburpen orokorra

Provendrá de *PANTĬCŌSA, derivado del lat. vulgar *PANTĬCA ‘tripa’, ‘barriga’, mediante adición del sufijo locativo-abundancial -ŌSA. Se produciría también una metaforización en su significado al aplicarse al terreno, que pasaría a ser el de 'colina, 'altozano', 'loma'. 

Leku izen honentzako informazio berezkoa

Es probable que el lat. vulgar *PANTĬCA ‘tripa’, ‘barriga’, 'abdomen' (de donde surgen los términos euskeras pantika y mandica 'estómago: cf. DCECH, s. v. panza) sufriese una metaforización para poder aplicarse a la orografía, de manera que pudo haber tenido el sentido de 'colina', 'altozano', 'loma'. Téngase en cuenta que en algún dialecto vascofrancés la voz pantoque, derivada de la misma raíz, posee las acepciones de 'pila', 'montón' y también 'cerro', 'colina' (DCECH, s. v. pantorrilla). 

Desde el punto de vista de la fonética histórica, vemos que en el resultado Panticosa <  PANTĬCŌSA, se ha mantenido sin sonorizar el fonema velar oclusivo sordo /k/ del étimo, comportamiento característico del altoaragonés occidental y central. En la variante Pandicosa (usada hoy sobre todo en la localidad y en el valle de Tena) encontramos además del fenómeno anterior, sonorización en /d/ del fonema dental oclusivo sordo /t/ etimológico, al hallarse tras la consonante nasal /n/, rasgo también frecuente en el altoaragonés de las áreas antedichas. 

Dokumentazio historikoa

Antzinatekoa eta Erdi Arokoa

1402: «vendemos & de present liuramos a bos, Aznar dOz, alias Agut, & Toda, muller dél, habitantes en Panticosa, vn campo sitiado a Tras la Fuent, término de Panticosa» (Vázquez, 2009: 103, doc. 17, línea 4). 

1403: «Testimonios, Martín dOz & Martín de Pietrafita, habitantes en Panticosa» (Vázquez, 2010: 168, doc. 38, línea 12). 

1404: «que nós, Pero Pietraffita, habitant en Panticosa, & Miguel dAcín, habitant en Sandiniés» (Vázquez, 2010: 185, doc. 63, línea 2). 

1405: «Eadem die en Panticosa; que yo, María, muller de Miguel dAcín, habitantes en Panticosa» (Vázquez, 2010: 199, doc. 83, líneas 1 y 2). 

1424: «plegado et congregado conçello de los jurados & hombres buenos del lugar de Oz, en el Berdeguero de la yglesia de Santa María del lugar de Pandicosa […]. Ffeyto aquesto en el lugar de Pandicosa […]. Presentes testimonios […], Miguel de Sandaznar, habitant en el lugar de Pandicosa» (Vázquez, 2011: 110-111, doc. 6, líneas 3, 55 y 58). 

1425: «Aznar Bandrés, menor de días, habitant en el lugar de Pandicosa» (Vázquez, 2011: 148, doc. 30, línea 178).

1426: «en el dito nombre el dito procurador dixo ante don Domingo Guillem, habitant en Pandicosa» (Vázquez, 2011: 169, doc. 50, línea 13).

1427: «delant de Pero Marqués, justicia de Thena, fue constituido Johan Bandrés, ffillo de Aznar Bandrés de Pandicosa[…], como ciertos carnales & degüellas le hubiesen feyto los jurados & officiales del quinyón de Pandicosa» (Vázquez, 2012: 181, doc. 6, líneas 3 y 5). 

1428: «Toda dAgut, muller qui fue de Aznar de Sandaznar, quondam, habitant en el bico Santa María del lugar de Pandicosa» (Vázquez, 2012: 233, doc. 74, línea 3).

1431: «Aznar Domingo Guillem & Bertrán de la Cort, jurados, habitantes en Pandicosa» (Vázquez, 2013: 136, doc. 8, línea 8).

1450: «sía leuada oblada de pan et candela a la yglesia de Santa María de Pandicosa» (Vázquez, 2014: 190, doc. 23, línea 7).

1457: «Die sexta aprilis, anno lvii, in Pandicosa […]; sía a todos manifiesto que Sancho Arnalde, habitant en el lugar de Pandicosa» (Vázquez, 2018: 194, líneas 1 y 5).

Jesús Vázquez Obrador:  "Panticosa / Pandicosa", 

en Toponimia de Aragón, Cantabria y La Rioja (PID2020-114216RB-C63), proyecto integrado en el Toponomasticon Hispaniae, financiado por el MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. https://toponhisp.org/

[consultado en 14-05-2025].
Data: 03/01/2025
1086
no-portugues

Coordenadas: -0.28307 42.723631

Las coordenadas en el estado español proceden del IGE

×Cerrar

Visualización de capas

One fine body…

Close Save changes
Probintzia
Huesca
Bizilagunak
849

Herritarren izena eta talde izengoitiak

Herritarren izena(k)
Daturik ez
Sasigentilizioak

panticutos

Leku izenak sortutako jende izenak

Abizena
No ha generado apellido
Izena
Ez du jende izenik sortu

Bibliografia berezia

Vázquez Obrador, Jesús (1989): «Sobre la variante Pandicosa ‘Panticosa’ y su etimología», Alazet, 1, pp. 197-203.

Vázquez Obrador, Jesús (2009): «Documentos notariales tensinos del siglo XV redactados en aragonés (I): años 1401, 1402 y 1424», Alazet, 21, pp. 89-122.

Vázquez Obrador, Jesús (2010): «Documentos notariales tensinos del siglo XV redactados en aragonés (II): años 1403-1405», Alazet, 22, pp. 145-206.

Vázquez Obrador, Jesús (2011): «Documentos notariales tensinos del siglo XV redactados en aragonés (III): años 1424-1426», Alazet, 23, pp. 99-218.

Vázquez Obrador, Jesús (2012): «Documentos notariales tensinos del siglo XV redactados en aragonés (IV): años 1427 y 1428», Alazet, 24, pp. 171-270.

Vázquez Obrador, Jesús (2013): «Documentos notariales tensinos del siglo XV redactados en aragonés (V): año 1431», Alazet, 25, pp. 121-248.

Vázquez Obrador, Jesús (2014): «Documentos notariales tensinos del siglo XV redactados en aragonés (VI): años 1443 y 1450», Alazet, 26, pp. 175-226.

Vázquez Obrador, Jesús (2018): «Una minuta notarial testamentaria de 1457 con registros del significante Pandicosa», Alazet, 30, pp. 191-216.

Sinadurak

Erredakzioa: Jesús Vázquez Obrador

Ministerio de ciencia
Xunta de Galicia
Instituto da Lingua Galega
UPNA
UAM
Universidad de Zaragoza

MCIN/AEI/10.23039/501100011033k finantzatu du Toponomasticon Hispaniae I+D+I proiektua. Aplikazio honek Galiziako Xuntak ikerketa guneen finkapenerako eta egituraketarako ematen dituen laguntzetako bat izan zuen.

Menú del pie

  • Pribatutasun politikak
  • Cookies politikak
  • Harremanetarako
-
-
-
-