Barreiros
Tipologia ou caracterização geográfica
Derivado
Resumo geral
Derivado de barro co sufixo -eiro (< lat. -ARIU), barreiro significa 'sitio de onde se extrae barro' (DRAG).
Aspetos geográficos, históricos, administrativos
O concello constituíuse en 1835, pero desapareceu en 1840 (FariñaJamardo_1990). Volveu a chamarse Barreiros en 1857; o seu anterior nome era Cabarcos (Variaciones). Inclúe as parroquias de Cabarcos, Celeiro de Mariñaos, Reinante, San Cosme de Barreiro, San Miguel de Reinante, San Pedro de Benquerencia, San Xusto de Cabarcos e Vilamartín Pequeno.
Informação específica de étimo para este topónimo
A presenza desta voz é moi antiga na documentación galega: polo menos, desde o séc. X ("tras agro de Barrario" 910 (CDVisLugo 117-125). Os lugares así chamados aluden a un terreo abundante en arxila ou poden estar relacionados con obradoiros de olería.
Documentação histórica
Antiga e medieval
- "territorio Barrarios" 1105 TLourenzá
- " Santo Esteuan d'Agoas Santas que es de la jurdiçón de la administraçión de Sant Cosme de Barreiros" 1488 CDCatMondoñedo 437.
Moderna
- "BARREIROS: ant. jurisd. en la estinguida prov. de Mondoñedo, compuesta de las felig. de Bareiros, Benquerencia, Cilleros de Mariñaos, Reinante (San Miguel) y Reinante (Santiago)" 1846 DicMadoz, tomo IV, s.v.
Paisagem toponímica próxima
No mesmo concello: O Barral, O Barreiro, A Barrosa.
Cognatos e nomes de lugares relacionados
O lexema Barreiro está dentro da relación dos lugares máis frecuentes do NG, con 118 entidades de poboación (vid. Boullón_2021).
O plural, Barreiros, está en 38 lugares e, amais deste concello e parroquia, é tamén parroquia en Castroverde.
A variante morfolóxica Barreira ou A(s) Barreira(s), está en 64 lugares en Galicia.
Tamén se rexistran os diminutivos A(s) Barreiriña(s) e as composicións con preposición Casbarreiro, Subarreiro e noutras frases nominais como O Chao da Barreira, Fonte Barreira, As Laxas de Barreiros, Lobán da Barreira, A Pedreira de Barreiros, A Pena Barreira, O Touzal de Barreiro e As Vendas da Barreira.
Véxase tamén Barro.
en Toponimia de Galicia e Portugal (PID2020-114216RB-C61), proyecto integrado en Toponomasticon Hispaniae, financiado por el MCIN/AEI/10.13039/501100011033/. http://toponhisp.org
Coordenadas: -7.225313 43.546973
Las coordenadas en el estado español proceden del IGE
Gentilíco e apelidos colectivos
barreirense
Antropónimos originados pelo topónimo
O apelido Barreiros presenta dous focos principais: un na área do concello de Ourense, seguramente con orixe nalgún dos topónimos da provincia, probablemente o da parroquia de Vilariño no Pereiro de Aguiar; e outro na comarca de Muros, sen que poidamos determinar que topónimo o orixinou, se non xurdiu por referencia a persoas dunha mesma familia (DAG).
Bibliografia específica
Assinaturas
Redação: Ana Boullón
